Αναδρομές: Τ' Ανάπλι και τα Κάστρα του (5) - Τα Βενετσάνικα Κανόνια

                 Τ’ ΑΝΑΠΛΙ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΣΤΡΑ ΤΟΥ (5)
                          κείμενα για μια ταινία *
                          του Βασίλη Πολύζου

                          XII
Μα και τ’ άλλα βενετσάνικα κάστρα του Μοριά, πέφτοντας
τ΄ Ανάπλι μετρούσαν πια τις τελευταίες μέρες τους.
16 Αυγούστου πάρθηκε η Μεθώνη. 7 Σεπτέμβρη παραδό-
θηκε η Μονεμβασιά.
Ο Μεγαλος Βεζίρης Αλή Κιουμουρτζής έδιωξε το γερασμένο
ενετικό λιοντάρι απ’ το Μοριά, κι έριξε πάνω του τη σκιά
των μιναρέδων.

                         XIII
Οι Τούρκοι, με τη σειρά τους, επισκεύασαν το παραλιακό
τείχος στη δυτική πλευρά της πόλης.
Εκεί βρίσκονταν και η Μεγάλη Δεξαμενή, που χτίστηκε
στα χρόνια της δεύτερης ενετοκρατίας και έχει τώρα
κατεδαφιστεί. Στέκεται όμως πάντα, στη δυτική άκρη
της παραλίας, η τάπια «Πέντε Αδέρφια», φρούριο που
πρόσθεσαν οι Τούρκοι στα τόσα άλλα τ’ Αναπλιού.
Βέβαια δεν έχει ούτε την τέχνη ούτε τη δύναμη των
βενετσάνικων προμαχώνων. Τα κανόνια της προστάτευαν
την είσοδο του λιμανιού μαζί με τ’ άλλα που βρίσκονταν
στο Μπούρτζι
                                           ΧΙV

Άκρη άκρη στην τάπια «Πέντε Αδέρφια» στέκονται σήμερα
πέντε μπρούτζινα κανόνια από την περίοδο της δεύτερης
ενετοκρατίας. (11, 12) Πρασινόμαυρη, γυαλιστερή απάνω
τους η πατίνα του χρόνου. Διαφεντεύουν ανωφέλευτα
την ήμερη θάλασσα, στο έμπα του λιμανιού.
Τουριστικά αξιοθέατα.
Διαβάζω στο πρώτο:
MARCANTONIO Q. NICOLΟ΄ DI CONTI
FONDITOR PUBLICO D’ ARTIGLIARIE
Ο χύτης του πυροβόλου, πεθαμένος εδώ και τετρακόσια
χρόνια, έχει αφήσει τ’ όνομά του σ’ ένα σιωπηλό κανόνι
του Αναπλιού. Πάνω στα κορμιά των κανονιών, μπρούτζινα
πλουμίδια περίτεχνα, ένα φτερωτό λιοντάρι, δυο αγγελάκια,
η διακοσμητική διάθεση του μπαρόκ.
Το πιο ονομαστό κανόνι, ο Φειδιάς, έχει στην ουρά του μια
φιδοκεφαλή.
Βγήκαν όλα απ’ το βενατσάνικο εργοστάσιο του Ιωάννη
Φραγκίσκου Αλμπεργκέτι. (12), (13)
Οι Αλμπεργκέτηδες κατασκεύαζαν κανόνια από το 1487.

* Κείμενο για την ομώνυμη ταινία που παρουσιάστηκε 
    από την τηλεοπτική εκπομπή ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ
    Η ΑΘΗΝΑ (ΕΡΤ 1, 23-3-1986) σε σενάριο Βασίλη Πολύζου
    και σκηνοθεσία Κώστα Φωτόπουλου.
   
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

παραπομπές

(11) Δες, Σέμνης Καρούζου, το Ναύπλιο, έκδοση Εμπορ. Τράπεζας,
        1979, σελ. 54-55, και την εκεί παραπομπή στο βιβλίο
        του Μιχαήλ Γ. Λαμπρυνίδη (1850 - 1915) «Η Ναυπλία από
        των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς», ιστορική
        μελέτη. Εν Αθήναις: Τύποις Εκδοτικής Εταιρείας, 1898.
        (Σημ.: Αναφέρω εδώ την πρώτη έκδοση του βιβλίου
        του Λαμπρυνίδη, ενώ η Καρούζου παραπέμπει στη δεύτερη
        του 1950). Γράφει λοιπόν ο Λαμπρυνίδης: «πάντες οι προμα-
        χώνες των διαφόρων φρουρίων του Ναυπλίου (Σημ.:είναι
        η περίοδος της δεύτερης ενετοκρατίας) ωπλίσθησαν
        δια νέων ορειχαλκίνων πυροβόλων και βομβοβόλων, ων ο
        αριθμός υπερέβαινε τα 300̇˙ ταύτα προήρχοντο το πλείστον
        εκ του εν Βενετία περιωνύμου τότε εργοστασίου του Ιωάννου
        Φραγκίσκου Αλμπεργέτη, ιδρυμένου εν αυτώ τω Ναυστάθμω
        της Ενετίας από του έτους 1487 υπό του Σιγισμούνδου
        Αλμπεργέτη».

(12) Μεγάλο ενδιαφέρον για την ιστορία των βενετσάνικων χυτηρίων
        μπρούντζου και μάλιστα τόσο σε σχέση με τον χύτη Marcantonio
        di Niccolό di Conti, και το εργαστήριο  di Conti, όσο και με το χυτήριο
        των Alberghetti, παρουσιάζουν οι πρόσφατες μελέτες της ερευνή-
        τριας Victoria J. Avery, BA, PhD (Cantab).
        Ειδικότερες για το θέμα αυτό εργασίες της Dr Avery:
        α) το κεφάλαιο “New Light on the Life and Work of the Venetian
        Renaissance Bronze Caster Marcantonio di Niccolό di Conti
        (1576-1638)”, στον τιμητικό τόμο των M. Gaier, B. Nicolai
        and T. Weddigen (eds), Der Unbechstechlice Blick, Festschrift zu
        Ehren von Wolfgand Wolters zu seinem siebzigsten Geburtstag
        (Porta Alba Verlag, Trier 2005), και
        β) το κεφάλαιο “State and Private State and Private Bronze
        Foundries in Cinquecento Venice: New Light on the Alberghetti
        and di Conti Workshops’ στον τόμο P. Motture (ed.), Large
        Bronzes  in the Renaissance, Studies in the History of Art 64,
        Symposium Papers XLI (CASVA, National Gallery of Art: Washington,
        D.C., 2003)
(13) Σημειώνω ότι τα χρηστικά αντικείμενα που βγήκαν από τα
        εργαστήρια αυτά, συχνά από τεχνίτες που διασώθηκε το
        όνομά τους, αποτελούσαν πολλές φορές αληθινά έργα τέχνης,
        που βέβαια δεν προορίζονταν για πολεμικούς σκοπούς.
        Δες εικόνες 3 και 4.
       

εικόνες (από επάνω προς τα κάτω)

1. Ο Φειδιάς.
2. Τα βενετσάνικα κανόνια στα Πέντε Αδέρφια.
3. Γουδί από το χυτήριο Alberghetti.
    Κατασκευαστής/καλλιτέχνης: Giovanni Alberghetti.
    Χρονολογία κατασκευής: 1550-1580.
    Υλικό: μπρούντζος.
    Μουσείο Victoria and Albert,  Λονδίνο.
4. Γουδί από το χυτήριο Alberghetti.
    Κατασκευαστής/καλλιτέχνης: Giovanni Alberghetti.
    Χρονολογία κατασκευής: 1520-1550.
    Υλικό: Μπρούντζος.
    Μουσείο Victoria and Albert, Λονδίνο