Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα το ρολόι του χρόνου. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα το ρολόι του χρόνου. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων

Τρίτη 2 Φεβρουαρίου 2016

Η Μ Ε Ρ Ο Λ Ο Γ Ι Ο / 2.2.16




Η Μ Ε Ρ Ο Λ Ο Γ Ι Ο
2.2.16
στα μέρη αυτά δε θα γυρίσω θα τους κάνω ένα μνημόσυνο ή θα μου
κάνουν ένα μνημόσυνο δε θα περάσω ξανά μ’ εκείνο το αργόσυρτο
θεσσαλικό τρένο την πόστα και πώς θα ήταν δυνατόν δε θα υπάρχει
πια η πέτρα με τις καφετιές φλέβες που την έβαζα σημάδι θα σε
θυμηθώ έλεγα όταν ξαναπεράσω κι έλεγα ψέματα και δεν υπάρχει
η μάνα μου με το βλέμμα όλο φροντίδα που όσο το είχα δεν το
λογάριαζα πίστευα πως ήταν αθάνατη ούτε ο καπνός υπάρχει και το
τρεμούλιασμα του μεσημεριού πάνω απ’ τα στάχυα ούτε οι φίλοι που
σβήναμε το απουσιολόγιο εξάλλου είναι από καιρό που έχω φύγει
αιώνες θα έλεγα είμαι ο προδότης των πατρίων και τι κέρδισα
εις μάτην τον βίον εδαπάνησα μακριά από τις μολόχες και τα
αγριόχορτα και τις χελώνες μακριά από τη ζεστή βροχή στο λασπερό
δρομάκι με τους γερτούς φράχτες  το χώμα έχει γίνει σκληρό κι ο
κόσμος χωρίς πεταλούδες χωρίς γούρνες με νερό χωρίς χελιδονάκια
από κάτω σα μπαμπάκι κι από πάνω σαν τηγάνι χωρίς φωνές
χωρίς ηχώ και αντήχηση εεε οοο μ’ ακουουους δώσ’ μου είπα
τη διαδρομή που ήξερα μη με αποστρέψεις από αυτά που γνώρισα
σ’ αυτά πιστεύω εις τους αιώνας των αιώνων στις νεροσυρμές πιστεύω
και στις πλακουτσές κοιλιές των καβουριών πιστεύω όταν τα σηκωνεις
από το ποτάμι και τυλίγουν απαλά τα ποδαράκια τους στο δάχτυλό σου
και στις καστανιές πιστεύω και στην πασχαλίτσα μαρουδίτσα
που τη λέγαμε κωλοφωτιά πιστεύω και στ’ αγκάθια της τριανταφυλλιάς
πιστεύω και στο φίδι του κάμπου πιστεύω που ανέβηκε ξημέρωμα
στα βυζιά της λεχώνας που είχε ξαπλώσει ανέμελα στα χλωρά
καλαμπόκια και της βύζαξε το γάλα χωρίς να την πειράξει πιστεύω
και στη σαρμανίτσα με το μωρουδάκι πιστεύω και στη μπομπότα
πιστεύω και στη δροσιά του αχυρώνατον αλωνάρη με τη μικρή
ξαδέρφη μου τη λουκία πιστεύω αμήν
©Βασίλης Πολύζος «Κείμενα 2016» 2.2.2016

εικόνα
το παιδικό λεύκωμα του ήλιου
μια ζωγραφιά του Βασίλη Πολύζου 2015

Τρίτη 19 Ιανουαρίου 2016

Η Μ Ε Ρ Ο Λ Ο Γ Ι Ο / 19.1.16



Η Μ Ε Ρ Ο Λ Ο Γ Ι Ο
19.1.16
άπαντες παρόντες είπε ο νούμερο 23 που είχε αναλάβει το μέτρημα ευθύδημος το όνομα από το καρτελάκι που ήταν καρφιτσωμένο στο πέτο του και με σβέλτο βήμα πήγε κι έκλεισε την πόρτα μικρό ήταν το αμφιθέατρο αλλά μας έπαιρνε άνετα περίσσευε και χώρος δεν ήμασταν πάρα πολλοί εκατό όλοι κι όλοι όπως το όριζε αυστηρά η πρόσκληση ένας από κάθε γενεά ομοαίματοι και κατ’ ευθείαν εκ της πατρικής γραμμής μέσος όρος τριάντα χρόνια από πατέρα σε γιο καλύπταμε εκατό άνθρωποι τρείς χιλιάδες χρόνια  χωρίς διακοπή απίστευτο σε μια μικρή αίθουσα μαζεμένοι για να γνωριστούμε καλύτερα πρόσωπο με πρόσωπο και ενώπιος ενωπίω που λένε χωρίς δυνατότητα να κρυφτούμε ο ένας από τον άλλο έπειτα ο αρχαιότερος  ο νούμερο 1 ανέβηκε πρώτος τιμής ένεκεν στην έδρα ξερόβηξε μας κοίταξε μακροσκοπικά με σκεπτικό όσο και συμπονετικό βλέμμα και άρχισε να μας ξεδιπλώνει τις αναμνήσεις του πριν από τριάντα αιώνες
©Βασίλης Πολύζος «Κείμενα 2016» 19.1.2016

εικόνα
το αμφιθέατρο του χρόνου
εικαστικό του Βασίλη Πολύζου 2013

Πέμπτη 6 Αυγούστου 2015

6 Αυγούστου 1945 της Μεταμορφώσεως της Χιροσίμα




6 Αυγούστου 1945
της Μεταμορφώσεως της Χιροσίμα


Kαι μετεμορφώθη έμπροσθεν αυτών 
Kαι έλαμψε το πρόσωπον αυτής ως ο ήλιος, 
Tα δε ιμάτια αυτής εγένετο λευκά ως το φως!
(παραφράζοντας το τροπάριο της Μεταμορφώσεως)


The Nuclear Energy, είπε ο Αιμίλιος
Is The New Clear Energy!

©Βασίλης Πολύζος 6.8.2015

εικόνα
Χιροσίμα
εικαστικό του Βασίλη Πολύζου
2012



Δευτέρα 15 Ιουνίου 2015

εκ νέου



εκ νέου

έβγαλα το περσινό μου δέρμα
για ανακύκλωση
ήταν άλλωστε τριμμένο στις ραφές
και τετριμμένο
τα κορδόνια του σπασμένα
η γενειάδα ξεφτισμένη

είπα
αυτή είναι η χώρα που γεννήθηκα
με τη λαλιά του κούκου
με το μπλε φεγγάρι
με τα σεβάσμια ποτάμια
με τις μαγικές θεραπείες
της ταραντέλας

έβγαλα το περσινό μου δέρμα
κι ο Άγγελος του Ροκ
έγραψε στον Άγγελο της Ρέγκε
ουκ oίδα τον άνθρωπον


εκ νέου

από τα ποιήματα προς ρωμαίους
© Βασίλης Πολυζος 2002-2003




Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2014

Καλό σου ταξίδι, Θανάση!



Στο Θανάση Κοσμίδη

τώρα μόλις το έμαθα αγαπημένε φίλε
σου στέλνω για το μεγάλο ταξίδι
το ηλιακό ποδήλατο που μου χάρισες
φιλιά από μένα και την Ελένη

θα τα λέμε
Βασίλης

Τετάρτη 12 Νοεμβρίου 2014

διαβάζοντας το ποίημα "ω αφελέστατε" / χιονισμένο τοπίο



video

ο Βασίλης Πολύζος
διαβάζει το ποίημα
ω αφελέστατε



ω αφελέστατε

Τω καιρώ εκείνω ο Γενάρης άφηνε κάθε πρωί στην πόρτα μας
ένα καλάθι ζουμερά κούμαρα κι ύστερα ερχόταν στο παράθυρο,
έτριβε με το γούνινο μανίκι του το τζάμι και μας κοίταζε
χαμογελώντας, ενίοτε έκοβε απ’ το ασημένιο ακροκέραμο
του έλατου ένα κρούσταλλο και το ρουφούσε με αγαλλίαση.

Στη στρωμένη σάλα είχαμε σύναξη τα παιδιά, διασκεδάζαμε
φτύνοντας πάνω στο καπάκι της σόμπας, το σάλιο έτρεχε
πέρα δώθε τσιτσιρίζοντας στο πυρωμένο μαντέμι, ώσπου να
ξεψυχήσει γράφοντας μια σύντομη αμοιβάδα.

Τι ανοησίες είναι αυτές, μας μάλωνε από το ανατολικό ντιβάνι,
λύνοντας τα κοτσιδάκια της, με το φουστάνι ανεβασμένο
ανέμελα ως το μυχό των μηρών, η όμορφη ξαδέρφη μας,
η Ερωτηίς, γεννημένη 6 του Οκτώβρη (Ερωτηίδος μάρτυρος),
στα δεκαπέντε της εσωτερική στις ουρσουλίνες, ποιος πίστευε
πως θα τη χάναμε μέσα σε τρία χρόνια χτυπημένη απ’ τον
καρκίνο.

Εν πάση περιπτώσει, την περασμένη εβδομάδα έφυγε πλήρης
ημερών και ο παππούς, δυστυχώς ξεχάσαμε στην τσέπη
του γιλέκου του το κουρδιστό ρολόι με τη χρυσή καδένα,
το πήρε, είπαμε, μαζί στον τάφο του ο γερο-τσιγγούνης και
τώρα θα περνάει τις ώρες του τυλίγοντας το χρόνο γύρω του
άχρηστο αραχνοπάνι.

Τα φτερά, συμπέρανε ο Αιμίλιος, είναι ανώφελα σε κενό αέρος.


ω αφελέστατε

ένα ποίημα του Βασίλη Πολύζου
από το βιβλίο DIZZILAND,
εκδ. Εριφύλη 2001


χιονισμένο τοπίο
εικαστικό του Βασίλη Πολύζου
2014

Παρασκευή 4 Οκτωβρίου 2013

ΑΝΑΓΝΩΣΕΙΣ: Portugal Place / self-portrait






video
Ο Βασίλης Πολύζος
διαβάζει το ποίημα
Portugal Pace
από τα
12+1 μοναχικά ποιήματα
ΕΡΙΦΥΛΗ 2005

self-portrait
εικαστικό του Βασίλη Πολύζου
2013

Τετάρτη 17 Απριλίου 2013

η προκάτ άνοιξη κι ο τελετάρχης




…κατά την ημέρα της απογραφής
επί Αυγούστου Καίσαρος
τρέχαμε πίσω από τη νεκροφόρα
ώσπου στάθηκε στην εξώπορτα του Αιμίλιου

κι ο τελετάρχης φορώντας μαύρα γάντια
χτύπησε τρείς φορές το χάλκινο ρόπτρο
ένα μικρό χεράκι με λάθος δάχτυλα

περιμένοντας να κατεβάσουν τον νεκρό αδερφό μας
χαζεύαμε τα επάργυρα αγγελάκια
στην κορνίζα του ουρανού
και τα δυο άλογα ντυμένα μαύρα κρέπια
να χαϊδεύουν πότε πότε τις χρυσόμυγες με την ουρά τους

ύστερα πρόβαλε στο ανώφλι αρχάγγελος Μιχαήλ
κρατώντας ένα μπουκέτο πρώιμα σύννεφα
δεμένα με μοβ κορδέλα

κι εμείς τρομάξαμε γιατί τον διαπερνούσε ο ήλιος
ρίχνοντας κάτασπρη στο χώμα τη σκιά του

σημείο πως έπρεπε να φύγουμε
από την πύλη της Ανατολής
πριν μας αγγίξει με το βλέμμα του


Βασίλης Πολύζος
μποτίλια στο πέλαγο?
(απόσπασμα)

από το βιβλίο αναμνήσεις προκάτ άνοιξης
Εκδ. ΑΠΟΠΕΙΡΑ 2006

αγγελάκια στην κορνίζα του ουρανού
μια ζωγραφιά του Βασίλη Πολύζου
2005

Κυριακή 14 Απριλίου 2013

Τρεις Απρίληδες: ο Καλός, ο Κακός και ο Άσχημος




THE SWEET APRIL

GEOFFREY CHAUCER
The Canterbury Tales
From The Prologue (lines 1-42)


(Note: The text in Middle English)

Whan that aprill with his shoures soote
The droghte of march hath perced to the roote,
And bathed every veyne in swich licour
Of which vertu engendred is the flour;
Whan zephirus eek with his sweete breeth            5
Inspired hath in every holt and heeth
Tendre croppes, and the yonge sonne
Hath in the ram his halve cours yronne,
And smale foweles maken melodye,
That slepen al the nyght with open ye                  10
(so priketh hem nature in hir corages);
Thanne longen folk to goon on pilgrimages,
And palmeres for to seken straunge strondes,
To ferne halwes, kowthe in sondry londes;
And specially from every shires ende                     15
Of engelond to caunterbury they wende,
The hooly blisful martir for to seke,
That hem hath holpen whan that they were seeke.
Bifil that in that seson on a day,
In southwerk at the tabard as I lay                         20
Redy to wenden on my pilgrymage
To caunterbury with ful devout corage,
At nyght was come into that hostelrye
Wel nyne and twenty in a compaignye,
Of sondry folk, by aventure yfalle                         25
In felaweshipe, and pilgrimes were they alle,
That toward caunterbury wolden ryde.
The chambres and the stables weren wyde,
And wel we weren esed atte beste.
And shortly, whan the sonne was to reste,            30
So hadde I spoken with hem everichon
That I was of hir felaweshipe anon,
And made forward erly for to ryse,
To take oure wey ther as I yow devyse.
But nathelees, whil I have tyme and space,           35
Er that I ferther in this tale pace,
Me thynketh it acordaunt to resoun
To telle yow al the condicioun
Of ech of hem, so as it semed me,
And whiche they weren, and of what degree,        40
And eek in what array that they were inne;
And at a knyght than wol I first bigynne.               42


Μεταγλώτισση (Modern English)
από τους Ronald L. Ecker και Eugene J. Crook

When April's gentle rains have pierced the drought
Of March right to the root, and bathed each sprout
Through every vein with liquid of such power
It brings forth the engendering of the flower;   
When Zephyrus too with his sweet breath has blown     5
Through every field and forest, urging on
The tender shoots, and there's a youthful sun,
His second half course through the Ram now run,
And little birds are making melody
And sleep all night, eyes open as can be                     10
(So Nature pricks them in each little heart),
On pilgrimage then folks desire to start.
The palmers long to travel foreign strands
To distant shrines renowned in sundry lands;   
And specially, from every shire's end                        15
In England, folks to Canterbury wend:
To seek the blissful martyr is their will,
The one who gave such help when they were ill.     
  Now in that season it befell one day   
In Southwark at the Tabard where I lay,                   20
As I was all prepared for setting out
To Canterbury with a heart devout,
That there had come into that hostelry
At night some twenty-nine, a company   
Of sundry folk whom chance had brought to fall       25
In fellowship, for pilgrims were they all
And onward to Canterbury would ride.
The chambers and the stables there were wide,
We had it easy, served with all the best;   
And by the time the sun had gone to rest                  30
I'd spoken with each one about the trip
And was a member of the fellowship.
We made agreement, early to arise
To take our way, of which I shall advise.        
But nonetheless, while I have time and space,           35
Before proceeding further here's the place
Where I believe it reasonable to state
Something about these pilgrims--to relate
Their circumstances as they seemed to me,   
Just who they were and each of what degree            40   
And also what array they all were in.
And with a Knight I therefore will begin.                  42

THE CRUEL APRIL

T. S. ELIOT
The Waste Land
From The Burial of the Dead (lines 1-42)


April is the cruellest month, breeding    
Lilacs out of the dead land, mixing           
Memory and desire, stirring       
Dull roots with spring rain.          
Winter kept us warm, covering                                   5
Earth in forgetful snow, feeding               
A little life with dried tubers.     
Summer surprised us, coming over the Starnbergersee
With a shower of rain; we stopped in the colonnade,     
And went on in sunlight, into the Hofgarten,               10
And drank coffee, and talked for an hour.           
Bin gar keine Russin, stamm’ aus Litauen, echt deutsch.               
And when we were children, staying at the archduke’s,               
My cousin’s, he took me out on a sled, 
And I was frightened. He said, Marie,                        15
Marie, hold on tight. And down we went.           
In the mountains, there you feel free.  
I read, much of the night, and go south in the winter.    

What are the roots that clutch, what branches grow       
Out of this stony rubbish? Son of man,                       20
You cannot say, or guess, for you know only      
A heap of broken images, where the sun beats,               
And the dead tree gives no shelter, the cricket no relief,              
And the dry stone no sound of water. Only        
There is shadow under this red rock,                          25
(Come in under the shadow of this red rock),    
And I will show you something different from either      
Your shadow at morning striding behind you      
Or your shadow at evening rising to meet you; 
I will show you fear in a handful of dust.                      30
        Frisch weht der Wind            
        Der Heimat zu,         
        Mein Irisch Kind,     
        Wo weilest du?        
“You gave me hyacinths first a year ago;                     35
They called me the hyacinth girl.”            
—Yet when we came back, late, from the Hyacinth garden,        
Your arms full, and your hair wet, I could not      
Speak, and my eyes failed, I was neither              
Living nor dead, and I knew nothing,                            40
Looking into the heart of light, the silence.          
Öd’ und leer das Meer.                                               42


Η μετάφραση του Γιώργου Σεφέρη

Ο Απρίλης είναι ο μήνας ο σκληρός, γεννώντας 
Μες απ’ την πεθαμένη γη τις πασχαλιές, σμίγοντας 
Θύμηση κι επιθυμία, ταράζοντας
Με τη βροχή της άνοιξης ρίζες οκνές. 
Ο χειμώνας μας ζέσταινε, σκεπάζοντας 
Τη γη με το χιόνι της λησμονιάς, θρέφοντας 
Λίγη ζωή μ’ απόξερους βολβούς.
Το καλοκαίρι μας ξάφνισε καθώς ήρθε πάνω
                          {απ’ το Σταρνμπέργκερζε
Με μια μπόρα· σταματήσαμε στις κολόνες, 
Και προχωρήσαμε στη λιακάδα, ως το Χόφγκαρτεν,
Κι ήπιαμε καφέ, και κουβεντιάσαμε καμιάν ώρα. 
Bin gar keine Russin, stamm’ aus Litauen, echt deutsch.
Και σαν ήμασταν παιδιά, μέναμε στου αρχιδούκα,
Του ξαδέρφου μου, με πήρε με το έλκηθρο, 
Και τρόμαξα. Κι έλεγε, Μαρία, 
Μαρία, κρατήσου δυνατά. Και πήραμε τhν κατηφόρα.
Εκεί νιώθεις ελευθερία, στa βουνά.
Διαβάζω, σχεδόν όλη νύχτα, και πηγαίνω το χειμώνα
                       {στο νότο.
Ποιες ρίζες απλώνονται γρυπές, ποιοι κλώνοι
                         {δυναμώνουν
Μέσα στα πέτρινα τούτα σαρίδια; Γιε του ανθρώπου,
Να πεις ή να μαντέψεις, δεν μπορείς, γιατί γνωρίζεις
                            {μόνο
Μια στοίβα σπασμένες εικόνες, όπου χτυπάει ο ήλιός,
Και δε σου δίνει σκέπη το πεθαμένο δέντρο, κι ο γρύλος
                              {ανακούφιση,
Κι η στεγνή πέτρα ήχο νερού. Μόνο
Έχει σκιά στον κόκκινο τούτο βράχο,
(Έλα κάτω απ’ τον ίσκιο του κόκκινου βράχου),
Και θα σου δείξω κάτι διαφορετικό
Κι από τον ίσκιο σου το πρωί που δρασκελάει
                           {ξοπίσω σου
Κι από τον ίσκιο σου το βράδυ που ορθώνεται
                           {να σ’ ανταμώσει
Μέσα σε μια φούχτα σκόνη θα σου δείξω το φόβο.
Frisch weht der Wind
Der Heimat zu,
Mein Irisch Kind
Wo weilest du?
«Μου χάρισες γυάκινθους πρώτη φορά πριν ένα χρόνο·
Μ’ έλεγαν η γυακίνθινη κοπέλα».
—Όμως όταν γυρίσαμε απ’ τον κήπο των Γυακίνθων,
Ήταν αργά, γεμάτη η αγκάλη σου, και τα μαλλιά σου υγρά,
                             {δεν μπορούσα
Να μιλήσω, θολώσανε τα μάτια μου, δεν ήμουν 
Ζωντανός μήτε πεθαμένος, και δεν ήξερα τίποτε,
Κοιτάζοντας στην καρδιά του φωτός, τη σιωπή.
Oed’und leer das Meer.


ΑΠΡΙΛΗΣ PRO BONO PUBLICO

Βασίλης Πολύζος
Το Ταξίδι του Αιμίλιου στην Έρημη Χώρα
(ΕΡΙΦΥΛΗ 2008)

ΑΠΡΙΛΗΣ

απρίλης pro bono publico
μια κατολίσθηση λέξεων
μεγαλοβδόμαδο πάσχα τ’ αηγιωργιού
η μυρουδιά της σκόνης
ιχνογράφησε μια κοπέλα                                    5
που θαύμαζε τις επωμίδες
τα χρυσά κρόσσια
τα σιρίτια
τις στάσεις των εγκωμίων
η μυρουδιά του καπνού τυπωμένη στο τζάκι      10
μαύρες δαχτυλιές απ’ το χειμώνα
έφερε στα ρουθούνια το γκρεμισμένο σπίτι
εδώ ακουμπούσε το χέρι της
στην κουπαστή της σκάλας
στο ξηλωμένο μπαλκόνι κάποτε η ματζουράνα της   15
τα μάτια της έκλεισαν στο σκληρό φως
άνοιξαν στο φόβο
ήρθε μετά pro bono publico
η ζεστή βροχή
κι η λάσπη ως το γόνατο                                     20
κι η γάτα με τα πόδια παστωμένα στον ασβέστη
φάνηκε στο πρώτο στιχάκι
χάθηκε στο δεύτερο
και πάντως τα παιδιά
έπαιζαν το γλυκύ έαρ στο κεφαλόσκαλο                25
κι η γυναίκα στο κρεβάτι ανακεκλιμένη
τραγουδούσε σε labia majora και labia minora
ευλόγησον Κύριε τας εισόδους και τας εξόδους
μετά βαΐων και κλάδων φοινίκων
ωσαννά ω σουζάννα don’t you cry for me                 30
θα φυσήξει απαλό αεράκι στα λιβάδια
θα φυσήξει esprit de corps στους τάφους
κι οι μεταλλικοί φαντάροι σκραπ στο σιδηρουργείο
μπορείς να φτιάξεις από κάθε σώμα
ως εκατό μαχαίρια                                                      35
μπορείς να φτιαξεις μανουάλια και πενοστάτες
κι έναν μεσονύχτιο άνθρωπο με δικράνι
καταμεσής του δρόμου
θυγάτηρ βαβυλώνος η ταλαίπωρος
θα δοξαστεί αυτός που θα σηκώσει ψηλά                   40
τα βρέφη σου
και θα τα συντρίψει πάνω στην πέτρα                         42

Κυριακή 24 Μαρτίου 2013

Αναδρομές: Τ' Ανάπλι και τα Κάστρα του, ΕΡΤ 1, 23.3.1986 - (9) επίλογος





        Τ’ ΑΝΑΠΛΙ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΣΤΡΑ ΤΟΥ (9, επίλογος)
                     κείμενα για μια ταινία *
                               του Βασίλη Πολύζου

*
Κείμενο για την ομώνυμη ταινία που παρουσιάστηκε 
από την τηλεοπτική εκπομπή ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ
Η ΑΘΗΝΑ
(ΕΡΤ 1, 23-3-1986) σε σενάριο Βασίλη Πολύζου
και σκηνοθεσία Κώστα Φωτόπουλου.

   
Σύνδεση με τα προηγούμενα

(Δες αναρτήσεις σε τούτο το ιστολόγιο:
12.9.2012, 16.9.2012, 20.9.2012, 24.92912,
6.10.2012 , 21.10.2012, 23.12.2012 και 13.3.2013).




                ΧΧΙ

Μπάρμπα Φώτη Κόντογλου,
να σου πω την αλήθεια μου,
αυτό τ’ Ανάπλι σου το φοβερό
δεν το βρήκα εύκολα.


 


 Γνώρισα το Ναύπλιο
εν έτει σωτηρίω 1980 τόσο,
ήμερο, ακίνδυνο, τουριστικό.
Το Μπούρτζι καρτ ποστάλ στα μαγαζιά.
Το Παλαμήδι να σερβίρει λεμονάδες.
Το Ιτς-Καλέ ξενοδοχείο πολλών αστέρων.
Το Ναύπλιο το καινούργιο πολυώροφο,
να τραβάει προς τον κάμπο με τα πορτοκάλια,
χωρίς την Κάναθο Πηγή όπου λούζονταν η Ήρα.


‘Ομως σαν κοίταξα καλά
είδα
που απ’ τη ρηχή τη θάλασσα
ανέβαινε ο ρόδινος αχνός
της παλιάς υδατογραφίας.



Κι από τα Πέντε Αδέρφια
κοίταξα κι είδα αριστερά τον Ήλιο
να ζυγιάζεται αιμάτινος στην έξοδο του κόλπου
απλώνοντας ματζέντα στα βουνά της Αρκαδίας.

Κι ήταν ο ίδιος Ήλιος
που μέτρησε τα χρόνια και τους αιώνες
τη δόξα και τους χαλασμούς αυτού του τόπου
̶  Ναυπλία,
Ναύπλιον,
Napoli di Romania,
Ανάπλι,
Ναύπλιο 
̶
σαν ένα ανοιγοκλείσιμο βλεφάρων.

Βασίλης Πολύζος
1986


ΣΗΜΕΙΩΣΗ
Η ταινία-ντοκιμαντέρ Τ’ Ανάπλι και τα Κάστρα του
γυρίστηκε για λογαριασμό της εκπομπής Ελλάδα δεν
είναι μόνο η Αθήνα και προβλήθηκε από την ΕΡΤ-1
στις 23 Μαρτίου 1986, σαν ένα είδος επετειακού
αφιερώματος στη γιορτή της 25ης Μαρτίου ̇αν και
η πρόθεση τόσο του φίλου σκηνοθέτη, του Κώστα
Φωτόπουλου, που είχε εξ απαλών ονύχων έναν
ιδιαίτερο σύνδεσμο με την πόλη αυτή, όσο και
η δική μου, όταν ανέλαβα το σενάριο, ήταν να
δούμε το Ναύπλιο μέσα σε ένα ευρύτερο ιστορικό,
αλλά και ενορατικό πλαίσιο, αφήνοντας την πόλη
με τις επάλληλες χωροχρονικές επιστρώσεις της,
τα αποτυπώματα χιλιετιών πάνω στις μνήμες της,
να μιλήσει μέσα μας.

Δεν ξέρω σε ποιο βαθμό αυτό πέτυχε. Άλλωστε, εδώ
όπως και στις άλλες συνέχειες, δημοσιεύεται απλώς
και μόνο το κείμενο που έγραψα μετά το ρεπεράζ
και τα γυρίσματα για την ταινία αυτή, χωρίς βέβαια
την εικόνα και τους ήχους της, δηλαδή χωρίς την
ατμόσφαιρα που αναδίδουν αυτά κυρίως τα στοιχεία.

Το Ναύπλιο δεν μπορείς να το αποφύγεις, αν το
περπάτησες έστω μια φορά με απροφύλαχτη καρδιά.
Έρχεται και στοιχειώνει μέσα σου.
Και επικοινωνείς τότε νοερά με εκείνους που το
πλησίασαν πιο πολύ, πιο βαθιά, όπως ο Φώτης
Κόντογλου που ταξιδεύοντας άγγιξε τη μαγεία του
και ζωγράφισε τα κάστρα του.

Συντελεστές της ταινίας:
σενάριο και κείμενα
ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΟΛΥΖΟΣ
σκηνοθεσία
ΚΩΣΤΑΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
φωτογραφία
ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΘΑΝΑΣΗΣ
ήχος
ΤΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ
μιξάζ
ΜΑΤΘΑΙΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ
μοντάζ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ
ηλεκτρολόγος
ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΗΣ
κοπή αρνητικού
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΤΑΜΟΥ

Βασίλης Πολύζος
Σεπτέμβρης 2012 – Μάρτης 2013
 

Τετάρτη 13 Μαρτίου 2013

Αναδρομές: Τ' Ανάπλι και τα Κάστρα του (8) - "με βάλαν έξι μήνες μυστικά φυλακή"





                  Τ’ ΑΝΑΠΛΙ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΣΤΡΑ ΤΟΥ (8)                       
                         
κείμενα για μια ταινία *
                                 του Βασίλη Πολύζου


*
Κείμενο για την ομώνυμη ταινία που παρουσιάστηκε
από την τηλεοπτική εκπομπή ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ 
Η ΑΘΗΝΑ
 (ΕΡΤ 1, 23-3-1986) σε σενάριο Βασίλη Πολύζου
και σκηνοθεσία Κώστα Φωτόπουλου.

    
Σύνδεση με τα προηγούμενα
(Δες αναρτήσεις σε τούτο το ιστολόγιο:
12.9.2012, 16.9.2012, 20.9.2012, 24.92912,
6.10.2012 , 21.10.2012 και  23.12.2012).


                               ΧΙΧ
27 Σεπτέμβρη 1831, ώρα 6 το πρωί.
Ο Γιώργης Μαυρομιχάλης μπαίνει στην εκκλησιά του ‘Αγιου
Σπυρίδωνα...
«...Ησπάσθη την εικόνα και επρόσταξε τον στρατιώτην να
ανάψει ένα κερί. ‘Επειτα υπήγε και εστάθη ακουμβισμένος
εις το φύλλον της θύρας εμβαίνων προς τα αριστερά.
Ο Κωνσταντίνος ίστατο εμβαίνων εις την θύραν δεξιά,
δηλαδή εις το κατώφλιον...» 
(1)
Ώρα 6.35΄ φτάνει στην εκκλησιά ο Καποδίστριας.
Μια μπιστολιά του Κωνσταντίνου Μαυρομιχάλη και μια
μαχαιριά του Γιώργη ξαπλώνουν νεκρό τον Κυβερνήτη.


Δίπλα στην πόρτα του Άι-Σπυρίδωνα, μέσα σε μπρούτζινο
πλαίσιο, μπορείς ακόμα να δεις το σημάδι του μπαλαρμά. (2)
Και μιαν επιγραφή
ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ
ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
ΕΠΕΣΕΝ ΕΝΤΑΥΘΑ
Τη 27η Σεπτεμβρίου 1831
Τ’ Ανάπλι κρατάει άσβηστες τις μνήμες του.

                            ΧΧ
Ύστερα ήρθαν εδώ οι Βαυαροί.
Τη συνέχεια θα μας τη διηγηθεί με το δικό του τρόπο ο Φώτης
Κόντογλου:
"1833. Στις 18 Ιανουαρίου αράξανε τα καράβια «Άννα» της
Ρουσίας και «Κορνηλία» της Γαλλίας, έχοντας στη μέση
την εγγλέζικη φρεγάδα «Μαδαγασκάρ» μέσα στην οποία
βρισκότανε ο βασιλιάς Όθωνας. Στις 25, μόλις βγήκε ο ήλιος,
πέσανε απ’ τα Πέντ’ Αδέρφια 21 κανονιές, και κατά το
μεσημέρι βγήκε ο Όθωνας στη στεριά, μέσα σε αλαλαγμό
και σε δόξα.



 Ταραχές κι ακαταστασία. Κακή διοίκηση των Βαυαρέζων.
Ο Κολοκοτρώνης φυλακώνεται για προδότης:
   «Ήλθε τη νύκτα της 7ης Σεπτεμβρίου και με επήρε ο
   Κλεώπας μοίραρχος με 40 χωροφύλακες και με επήγε
   εις Ιτς Καλέ και με παρέδωσαν εις τον φρούραρχον και
   με βάλαν έξη μήνες μυστικά φυλακή, χωρίς να ίδω
   άνθρωπον εκτός του δεσμοφύλακα...Δια τρεις ημέρες
   δεν ήξευρα πού υπάρχω, μου εφαίνετο όνειρο, ερωτούσα
   τον εαυτόν μου αν ήμουν εγώ ο ίδιος ή άλλος κανείς, δεν
   καταλάβαινα διατί με έχουν κλεισμένον». 
1834. Ο Κολοκοτρώνης καταδικάζεται σε θάνατο και κλείνεται
ατο Παλαμήδι. Ο Όθωνας μισεύει απ’ τ’ Ανάπλι και πηγαίνει
στη νέα πρωτεύουσα, στην Αθήνα.
1836. Ο πατέρας τ’ ‘Οθωνα, ο Λουδοβίκος ο βασιλιάς
της Βαυαρίας, έρχεται στην Ελλάδα να δει το γιο του και
πάγει και στ’ Ανάπλι.
1858. Ο Όθωνας μαζί με την Αμαλία βγαίνει στ’ Ανάπλι
και γιορτάζει τα εικοσιπέντε του. Πρωτόφαντες φέστες
στα τυραγνισμένα ελληνικά χώματα.
1861. Συνωμοσία για να διώξουνε τον Όθωνα. Πανάσταση
της φρουράς τ’ Αναπλιού. Ανοίγουνε τις φυλακές στο
Παλαμήδι. Σύνθημα «Σκοτάδι-Σπαθί».
1862. Βασιλικός στρατός πολιορκεί τ’ Ανάπλι.
Οι πολιορκημένοι, στερημένοι από ψωμί, ζητάνε να τους
δοθή αμνηστία. Τούς δίνεται, εξόν απ’ τους πρωταίτιους,
που μπαρκαριστήκανε σε δυο γαλλικά καράβια και πήγανε
στη Σμύρνη. Μα πάλε, στις 10 τ’ Οχτώβρη, σηκώθηκε ξανά
πανάσταση για να διώξουνε τον Όθωνα. Κείνες τις μέρες
ο βασιλιάς έτυχε να βρίσκεται στην Καλαμάτα. Τέλος στις
12 του μηνός, σαν έφταξε στον Πειραιά, δεν εβγήκε στη
στεριά, παρά πέρασε απ’ το καραβοβάπορο «Αμαλία»
στο εγγλέζικο πολεμικό «Σκύλα» κι έφυγε για το Τριέστι." 
(3)

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ


σημειώσεις


(1) Από την κατάθεση του μάρτυρα Σωτήρη Μητρόπουλου,
επίτροπου της εκκλησίας («Γενική Εφημερίς»,  αριθμ. 84-85
του 1831, πρακτικά της δίκης του Γιώργη Μαυρομιχάλη).
Δ. Φωτιάδη, Η Επανάσταση του ’21, έκδοση Ν. Βότση,
τόμος Ι
V, σελ. 247.

(2) μπαλαρμάς: δυο βόλια δεμένα μεταξύ τους με αλυσίδα.
Η πιστόλα του Κωνσταντίνου Μαυρομιχάλη ήταν γεμισμένη
με μπαλαρμά

(3)
Φ
. Κόντογλου, Ταξίδια (Τ’ Ανάπλι), έκδοση «ΑΣΤΗΡ» 1981.


Εικόνες
(από επάνω προς τα κάτω):

1.  Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια,
     έργο του Διονυσίου Τσόκου, 1850.
2.  Η πόρτα του Αγίου Σπυρίδωνα. Δεξιά το σημάδι  της σφαίρας
      από τον πυροβολισμό του φρουρού Ι. Καραγιάννη.
3.  Η άφιξη του Όθωνα στο Ναύπλιο. Αντίγρα φο του πίνακα
     του
Peter  von Hess από τον Νικόλαο Φερεκείδη
     (Εθνική Τράπεζα)

Τετάρτη 20 Φεβρουαρίου 2013

ανταποκρίσεις / κρινάκια της άμμου



    R.I.P., από τα ποιήματα προς ρωμαίους 2002 - 2003

Κυριακή 23 Δεκεμβρίου 2012

Αναδρομές: Τ' Ανάπλι και τα Κάστρα του (7) - Ελευθερία και Κλασικισμός




 
                     
                      Τ’ ΑΝΑΠΛΙ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΣΤΡΑ ΤΟΥ (7)
                              κείμενα για μια ταινία *
                                του Βασίλη Πολύζου

*
Κείμενο για την ομώνυμη ταινία που παρουσιάστηκε 
από την τηλεοπτική εκπομπή ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ
Η ΑΘΗΝΑ
(ΕΡΤ 1, 23-3-1986) σε σενάριο Βασίλη Πολύζου
και σκηνοθεσία Κώστα Φωτόπουλου.
   

Σύνδεση με τα προηγούμενα


(Δες αναρτήσεις σε τούτο το ιστολόγιο:
12.9., 16.9., 20.9., 24.9, 6.10.2012 και 21.10.2012).


                     
      
                          XVI
Το Ανάπλι λευτερώθηκε από τον τουρκικό ζυγό στα 1822.
Ο αγωνιστής Στάικος Σταϊκόπουλος με τριακόσια παλικάρια
ανέβηκε τη Γιουρούς τάμπια, την τάπια του Αχιλλέα και
πήρε το Παλαμήδι 29 του Νοέμβρη.
Γραφή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
«Όσο να πάγω εις το Παλαμήδι, ο Στάικος είχε το παστρέψει
από τους Τούρκους. Ανέβηκα εις το Παλαμήδι ρίχνοντας οι
εδικοί μας πενήντα κανόνια. Άμα επήγα, επρόσταξα και
εγύρισαν τα κανόνια κατά τη χώρα και τον Ιτς Καλέ.
‘Εστειλα εις την χώραν και είπαν των Τούρκων αρχηγών
να έλθουν να ομιλήσωμε».
Στις 3 του Δεκέμβρη οι Τούρκοι παραδίνουν τ’ Ανάπλι
στον Κολοκοτρώνη.  

                                          XVII


«1828. Τ’ Ανάπλι πρωτεύουσα της Ελλάδας. Στις 8 Γεναριού
πατά στο χώμα του ο Κυβερνήτης Καποδίστριας μέσα σε
κανονιές απ’ τα κάστρα κι απ’ τα καράβια.
Η Γενική Εφημερίς της Ελλάδος (16) γράφει:
«Τη 8η Ιανουαρίου η Εξοχότης του αποβάς του πλοίου
εις Ναύπλιον προϋπαντήθη από τους κατοίκους με τα πλέον
παθητικά δείγματα της χαράς». (17)


                       
                         
XVIII
Το Ανάπλι το ρημαγμένο απ’ τη σκλαβιά, γρήγορα αλλάζει
όψη. Κυβέρνηση, στρατός, υπάλληλοι, Έλληνες από κάθε
γωνιά της χώρας, ξένοι διπλωμάτες και περιηγητές
πλημμυρίζουν τη μικρή πολιτεία, ψάχνουν για στέγη στα
ερειπωμένα σπίτια της, συνωστίζονται στα λασπερά
στενά δρομάκια και στις πλατείες της.
«Ελληνικά, αρβανίτικα, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά και
άλλες γλώσσες διασταυρώνονταν αναμεταξύ τους στα
εστιατόρια και στα καφενεία», γράφει ο
Ludwig Ross στις
«Αναμνήσεις» του. (18)
Το Ανάπλι γίνεται Βαβυλωνία.


Μα ο Καποδίστριας ονειρεύεται ένα Ναύπλιο ευρωπαϊκό.
Στα λίγα χρόνια που του μέλλεται να ζήσει, θα εμφανιστεί
ο κλασικισμός στ’ Ανάπλι, πρώτη φορά στην Ελλάδα. (19)
Παράδειγμα κλασικιστικού κτιρίου στο Ναύπλιο, το
«Παλατάκι» του Καποδίστρια, στην αρχή του Μεγάλου
Δρόμου που καταλήγει στην Πλατεία και στο βενετσάνικο
Οπλοστάσιο (Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου από
το 1933).






Ο Κυβερνήτης καλεί στο Ναύπλιο άξιους αρχιτέκτονες,
όπως ο Κλεάνθης, που εργάστηκε αργότερα, στα οθωνικά
χρόνια, στην Αθήνα και της χάρισε μερικά από τα λαμπρά
νεοκλασικά της κτίρια. Έργο του Κλεάνθη πιστεύεται πως
είναι και το Τελωνείο του Ναυπλίου. (20)



σημειώσεις        

16. Γενική Εφημερίς της Ελλάδος.Η κυβερνητική εφημερίδα
        (Οκτώβριος 1825 – Μάρτιος 1932),  προδρομικό έντυπο
        της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως.

17
. Φ. Κόντογλου, Ταξίδια (Τ’ Ανάπλι), έκδοση «ΑΣΤΗΡ» 1981.

18.
Λουδοβίκος Ρος (Ludwig Ross, 1806 – 1859). Γερμανός
        αρχαιολόγος, από τους θεμελιωτές της αρχαιολογικής
        έρευνας στην Ελλάδα. Ήρθε στη χώρα μας το 1832.
        Διετέλεσε γενικός έφορος αρχαιοτήτων, πραγματοποίησε
        ανασκαφές στην Πελοπόννησο, στα νησιά του Αιγαίου και
        στην Αθήνα (1833 – 1836), και διορίστηκε πρώτος καθηγητής
        Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1837 – 1844).

19.
Ο Καποδίστριας μπορεί να θεωρηθεί ο κύριος δημιουργός
        του κλασικισμού στο Ναύπλιο. Με σύσταση του Χάιντεκ
        (Heideck) (21)καλεί στο Ναύπλιο να εργαστούν τους «δύο
        νέους αρχιτέκτονες Κλεάνθη και Σχυτάρτο». {«Τω συνταγματάρχη
        Κ. Εϊδάκω εις Ρώμην, Ναυπλίω 13 Μαρτίου 1830. Οι δύο νέοι
        αρχιτέκτονες Κλεάνθης και Σχυτάρτος ενεχείρησάν μου το από
        Ρώμης φίλον γράμμα σας... Οι δύο νέοι αρχιτέκτονες
        εβάλθησαν ήδη εις έργον και πάντως φανήσονται άξιοι της
        υπολήψεώς σας».
Επιστολαί Καποδίστρια, εκδοθείσαι παρά
        Ε. Α. Βετάν (μετάφρασις Μ. Σχινά, Αθήνησι 1841, τομ. III, 372).
        Σέμνη Καρούζου, Το Ναύπλιο, έκδοση Εμπορ. Τράπεζας,  1979,
        σελ. 69-70.
         Με το θάνατο του Καποδίστρια σταμάτησαν τα μεγάλα σχέδια
         για το Ναύπλιο. Η αυλή του Όθωνα ερωτοτροπούσε από την
         αρχή με την ιδέα της Αθήνας. Όπου βέβαια θα εγκατασταθούν
         (Νοέμβριος 1831) και θα εργαστούν και οι δύο νέοι αρχιτέκτονες
         και πολεοδόμοι, ο Σταμάτιος Κλεάνθης (20) και ο αχώριστος
         φίλος και συμφοιτητής του από το Μπρεσλάου, ο  Έντουαρντ
         Σάουμπερτ.

20. Σταμάτιος Κλεάνθης (1802 – 1862). Αρχιτέκτονας και πολεοδόμος.
        Σπούδασε αρχιτεκτονική στη Λειψία και το Βερολίνο. Επέστρεψε
        στην Ελλάδα το 1830 μαζί με τον συμφοιτητή του Σάουμπερτ
        (Eduard Schaubert, 1804 – 1860).  Ο Ιωάννης Καποδίστριας τους
        προσέλαβε μετά από σύσταση του Χάιντεκ και τους διόρισε
        «αρχιτέκτονες της Κυβερνήσεως» με έργο τον σχεδιασμό
        δημοσίων κτηρίων. Μετά από σύντομο όμως διάστημα παραιτήθηκαν
        και εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, όπου και σταδοδρόμησαν κατά
        την οθωνική περίοδο. Το 1833 με ανάθεση της αντιβασιλείας
        εκπόνησαν το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας το οποίο
        όμως ποτέ δεν εφαρμόστηκε γιατί απαιτούσε εκτεταμένες
        απαλλοτριώσεις και κρίθηκε πολυδάπανο.
        Στον Σταμάτιο Κλεάνθη οφείλονται μερικά από τα λαμπρότερα
        κτήρια που κόσμησαν την Αθήνα κατα την περίοδο αυτή.

21.
Karl Gustav Heideck
(1788 – 1861). Βαυαρός στρατιωτικός.
        Ήρθε στην Ελλάδα το 1826 μαζί με άλλους φιλέλληνες και
        έλαβε μέρος σε επιχειρήσεις κατα των Τούρκων (Αττική,
        Ωρωπός). Διορίστηκε φρούραρχος του Ναυπλίου για ένα
        διάστημα επί Καποδίστρια. Διετέλεσε μέλος (1833 – 1835)
        της Αντιβασιλείας του Όθωνα.




Εικόνες (από επάνω προς τα κάτω):

 1. Ανακήρυξη της Εθνικής Ανεξαρτησίας από το Συμμαχικό
     Στόλο. Ναύπλιο 7 Ιανουαρίου 1828. Λάδι (Μουσείο
     Μπενάκη, Αθήνα).
2. Ο Σταϊκόπουλος κυριεύει το Παλαμήδι.
    
Peter von Hess, επιχρωματισμένη λιθογραφία.
3. Ιωάννης Καποδίστριας. Πίνακας Διονυσίου Τσόκου.
 4. Γενική Εφημερίς της Ελλάδος. 
 5. Ο Γερμανός αρχαιολόγος
Ludwig Ross (1806-1859)
 6. Το «Παλατάκι» του Καποδίστρια, υδατογραφία του
A. Marc
      (ψευδώνυμο του
Nicolas Marcovitch?).
 7. Το «Παλατάκι» του Καποδίστρια (σκίτσο Α. Κοντόπουλου,
     από παλιά φωτογραφία).
 8. Ναύπλιο. Το παλαιό Τελωνείο.
  9. Σταμάτιος Κλεάνθης, αρχιτέκτονας-πολεοδόμος (1802-1862).
10. Αθήνα. Το Παλαιό Πανεπιστήμιο (Οικία Κλεάνθη-Σάουμπερτ,
      Οδός Θόλου, Πλάκα). Φιλοξένησε το πρώτο Πανεπιστήμιο
      από το 1837 έως το 1841. Από το 1987 στεγάζεται στο κτήριο
      το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
11. Αθήνα. Το Βυζαντινό Μουσείο (Μέγαρο της Δούκισσας
       της Πλακεντίας,
Villa Ilissia
). Έργο του Κλεάνθη.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ