Η "συνάντηση" του Γιώργου Σεφέρη με τον Louis Armstrong στο νοσοκομείο του St James. Και ένα σχόλιο

Γιώργος Σεφέρης
          ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ «ΕΒΔΟΜΑΔΑ»

                              ΤΡΙΤΗ

                     I went down to St James Infirmary  (*) (**)

                                                (BLUES)

Χάθηκα μέσα στην πολιτεία.
Τα περιβόλια τα σκεπάζει το νοσοκομείο του Δον
        Χουάν Ταβέρα.
Δρόμοι τυλίγοντας διαφημίσεις.
Κάθε άνθρωπος περπατά χωρίς να ξέρει
αν άρχισε ή αν τέλειωσε
αν πηγαίνει στη μητέρα του στην κόρη του ή στην
      ερωμένη του
αν θα δικάσει ή αν θα δικαστεί
αν θ’ αποδράσει, αν έχει διαφύγει˙
δεν ξέρει.
Κάθε γωνιά κι ένα κατάστημα γραμμοφώνων
κάθε κατάστημα κι εκατό γραμμόφωνα
κάθε κατάστημα κι εκατό δίσκοι
και σε κάθε δίσκο
ένας ζωντανός παίζει μ’ έναν πεθαμένο.
Πάρε τη χαλύβδινη βελόνα και ξεχώρισέ τους
αν μπορείς.

Μα ποιος ποιητής˙ θυμάσαι ποιος ποιητής
δοκίμασε τη χλύβδινη βελόνα
στις ραφές τ’ ανθρώπινου κρανίου;
Θυμάσαι το τραγούδι του το βράδυ εκείνο;
Θυμάσαι που μας ζήτησε νιαν ασπιρίνη
τα μάτια του έπαιζαν μέσα σε μαύρους κρίκους
ήταν χλωμός και δυο βαθιές ρυτίδες
τυλίγανε το μέτωπό του. Μήπως όμως
ήσουν εσύ; Μήπως εγώ;  Ή μήπως ήταν
η αμίλητη Αντιγόνη με τους ώμους
τους λυγισμένους πάνω από το στήθος;
Την κράτησα κοντά μου δέκα νύχτες
έκλαιγε κάθε αυγή για το παιδί της.
Θυμάμαι γύρευα ένα φαρμακείο.
Όλα κλειστά. Για ποιον ήταν δεν ξέρω.

Χάθηκα μέσα στην πολιτεία
κανείς δε θα μετακινήσει το νοσοκομείο
γεμάτο ανάπηρα παιδιά που γνέφουν
σ’ εμένα ή σ’ άλλους που μ’ ακολουθάνε.
Οσμές φαρμάκων μέσα στον αγέρα
βαραίνουν ερωτεύονται και σμίγουν
αχνούς από αυτοκίνητα που φεύγουν
στην εξοχή μ’ ολόξανθα ζευγάρια
προραφαηλιτικά λιγάκι εξατμισμένα.

Την άνοιξη του ’23 στο λουτρό της
πέθανε η Λίβια Ρίμινι τ’ αστέρι˙
τη βρήκανε μέσα στ’ αρώματα νεκρή
και το νερό δεν είχε ακόμη κρυώσει.
Ωστόσο χτες στον κινηματογράφο
με κοίταζε με τ’ άχρηστά της μάτια.


Γιώργος Σεφέρης
ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΓΥΜΝΑΣΜΑΤΩΝ:
      ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΜΙΑ «ΕΒΔΟΜΑΔΑ»

(*) Το σχετικό σχόλιο του Γ. Π. Σαββίδη στη 18^η  έκδοση
των Ποιημάτων του Γιώργου Σεφέρη (ΙΚΑΡΟΣ, 1994):
«Πήγα κάτω στο νοσοκομείο του Σαίην (sic) Τζαίημς» ̇ο
πρώτος στίχος του λαϊκού αμερικάνικου τραγουδιού
«St. James Infirmary Blues».

(**) Σημείωση
Συμφωνώ με το σχόλιο του Σαββίδη, σημειώνοντας απλώς
α) ότι το τραγούδι έχει παλιότερες, αγγλικές ρίζες (16^ος αι.),
β) ότι ο στίχος I went down to St James Infirmary δεν είναι
ο πρώτος στο ποίημα (δες το ολόκληρο παρακάτω), γ) ότι ο
Σεφέρης γράφει St James (κατά την εγγλέζικη γραφή, δηλαδή
χωρίς τελεία στο St) ενώ ο Σαββίδης τού προσθέτει με δική του
πρωτοβουλία(!) και την τελεία (κατα την αμερικάνικη γραφή)
δ) ότι το «πήγα κάτω» δεν είναι και η καλύτερη απόδοση
του «I went down» και ε)ότι μάλλον θα πρέπει να φταίει
ο τυπογράφος γι’ αυτό το «Σαίην», ως απόδοση της προφοράς
του «St».

Πρέπει να σημειώσω ότι όπως πολλές φορές συμβαίνει με τα
παραδοσιακά στιχουργήματα, το St James Infirmary το
συναντάμε με διάφορες μικροπαραλλαγές.

Παραθέτω πιο κάτω τους βασικούς στίχους που τραγουδήθηκαν
με συγκλονιστικό τρόπο από τον μεγάλο Louis Armstrong
(τον Satchmo!) με την ελεγειακή συνοδεία της τρομπέτας του,
σε παραλλαγή (νομίζω) του μοτίβου του summertime.
(Την εκτέλεση μπορεί να την αναζητήσει κανείς στο youtube).

Και παραθέτω επίσης το συνολικό ποίημα, σε μια από τις
πιο γνωστές γραφές του.

Βασίλης Πολύζος, 15.7.2012

   

Louis Armstrong

I went down to St.James Infirmary

Saw my baby there

She was stretched down on a long white table

So cold, so sweet, so fair

Let her go, let her go, God bless her

Wherever she may be

She can look this wide world over

But she'll never find a sweet man like me

When I die bury me in straight lace shoes

I want a box-back coat and a Stetson hat

Put a twenty- dollar gold piece on my watch chain

So the boys ’ll know that I died standin' pat

Ολόκληρο το ποίημα

It was down in Old Joe's barroom,

On the corner by the square,

The usual crowd was assembled

And big Joe McKinney was there.

He was standing at my shoulder.

His eyes were bloodshot red;

He turned to the crowd around him,

These are the very words he said:

"I went down to St. James Infirmary

I saw my baby there,

She's laid out on a cold white table,

So so cold, so white, so fair."

Chorus

"Let her go, let her go, God bless her;

Wherever she may be

She may search this wide world over

She'll never find a sweet man like me."

Oh, when I die, bury me

In my high top Stetson hat;

Put a twenty-dollar gold piece on my watch chain

God'll know I died standin' pat.

I want six crap shooters for pall bearers.

Chorus girl to sing me a song.

Put a jazz band on my hearse wagon.

Raise Hell as I roll along.

Roll out your rubber tired carriage,

Roll out your old time hat.

Twelve men going to the graveyard

And eleven coming back.

Now that I've told my story,

I'll take another shot of booze.

And if anyone should happen to ask you,

I've got those gamblers' blues.