Τετάρτη 31 Οκτωβρίου 2012

T.S. Eliot / Βασίλης Πολύζος: ο θάνατος ως παρήχηση





T.S. ELIOT
Death by Water*

Phlebas the Phoenician, a fortnight dead, 
Forgot the cry of gulls, and the deep sea swell
And the profit and loss.
                                       A current under sea
Picked his bones in whispers.  As he rose and fell
He passes the stages of his age and youth
Entering the whirlpool.
                                      Gentile or Jew
O you who turn the wheel and look windward,
Consider Phlebas, who was once handsome and tall as you.

T.SELIOT/ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ
Θάνατος από πνιγμό**

Φληβάς ο Φοίνικας, δεκαπέντε μέρες πεθαμένος, 
Λησμόνησε την κραυγή των γλάρων, και το φούσκωμα του βαθιού πελάγου
Και το κέρδος και τη ζημιά.
                        Κάτω απ’ τη Θάλασσα ένα ρέμα 
Έγλειψε τα κόκαλά του ψιθυρίζοντας. Μ’ ανεβοκατεβάσματα
Πέρασε τα στάδια των γερατειών του και της  νιότης του
Μπαίνοντας μέσα στη ρουφήχτρα.
                        Εθνικέ ή Εβραίε
Ω εσύ που γυρίζεις το τιμόνι κοιτάζοντας προς τον αγέρα,
Στοχάσου το Φληβά, που ήταν κάποτες όμορφος κι αψηλός σαν εσένα.

ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΟΛΥΖΟΣ
Death by Air***

ήχοι
πίσω από θολό πράσινο γυαλί
ήχοι μέσα από ύφασμα δαμασκηνό
ραμμένο στα χείλη
για να πούμε το βαθύ αίμα
το βαθύ σκοτάδι
φτάνουμε στον άναρθρο λόγο
με τον αγέρα σε κάθε σχισμή της γλώσσας
άλλο ακρωτήρι δε γίνεται

διαβάζοντας
καρκινικές επιγραφές τανάπαλιν
θα θέλαμε να θυμόμαστε το θάνατο
ως παρήχηση
mit minen funf fingirin
funvi undi funfzic engili
άφησα τα πανάρχαια σύμβολα
να φρουρούν το μέλλον
κουκουβάγια βαλσαμωμένη
aequitas
aequus χλωρός
ειρήνη πάσι
βγήκα στο δρόμο κλεισμένος
σ’ αυτό το μοναδικό δέντρο
παίζω με τα φύλλα μου
με μυριάδες δάχτυλα
μια συγχορδία ωστικών κυμάτων

*T.S. ELIOT, The Waste Land (1922), Death by Water
**T.S. ELIOT,  Η Έρημη Χώρα,  Θάνατος από πνιγμό
 Μετάφραση: ΓΙΩΡΓΟΣ ΣΕΦΕΡΗΣ, 
***ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΟΛΥΖΟΣ, Death by Air
Το ταξίδι του Αιμίλιου στην Έρημη Χώρα
ΕΡΙΦΥΛΗ 2008

ο θάνατος στην Έρημη Χώρα
μετείκασμα του Βασίλη Πολύζου 2012

Σάββατο 27 Οκτωβρίου 2012

Still Life




STILL LIFE

μέρες τώρα περιμένω
να με καταμετρήσουν
να με ζυγίσουν
να με διαιρέσουν
να μου γνέψουν με το δάχτυλο
τη λύτρωση ενός ίσως

τσιμπολογώντας
                  σαν τα περιστέρια στο τέμπλο         
                        το λάδι των καντηλιών

επουράνιε πατέρα
τι έχουμε να μοιράσουμε
είναι τόσο γραφικός
ο νυχτερινός ουρανός της πόλης
ένα μακρινό τραγούδι
γραμμένο με σπρέι
λαδομπογιά και χρώματα ανιλίνης
τα κάτω άκρα του πιασμένα
με πλαστικές αγκύλες
στην κορυφογραμμή του ορίζοντα*

                  κάποιος βαδίζει προς τη γέφυρα
με τα χέρια  τεντωμένα μπροστά
ψηλαφώντας αιχμηρούς ψαλμούς
άγνωστος Χ μεταξύ αγνώστων
στην ανάλυση μιας στατιστικής

κανείς δε θα μας πει πώς έγινε
και βγήκαμε απ’ την ιστορία
κανείς δε θα μας πει πώς θα σταθούμε απτόητοι
στο χείλος των οραμάτων
εν μέση Πάτμω

είναι βαρύς ο ήχος των κυπαρισσιών
όταν βραδιάζει

Βασίλης Πολύζος
STILL LIFE
από τα ποιήματα προς ρωμαίους
©2002-2003

*οι στίχοι με πλάγια γράμματα
έχουν περιληφθεί χωρίς τίτλο
και στην Κρεολή Σελήνη

Εικόνα:
Still Life
μια ζωγραφιά του Βασίλη Πολύζου
2012


Κυριακή 21 Οκτωβρίου 2012

Αναδρομές: Τ΄Ανάπλι και τα Κάστρα του (6) - τα τζαμιά




                       Τ’ ΑΝΑΠΛΙ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΣΤΡΑ ΤΟΥ (6)
                              κείμενα για μια ταινία *
                              του Βασίλη Πολύζου

Σύνδεση με τα προηγούμενα

(Δες αναρτήσεις σε τούτο το ιστολόγιο:
12.9., 16.9., 20.9., 24.9, και 6.10.2012).




Η ταινία-ντοκιμαντέρ Τ’ Ανάπλι και τα Κάστρα του
γυρίστηκε για λογαριασμό της εκπομπής Ελλάδα δεν
είναι μόνο η Αθήνα και προβλήθηκε από την ΕΡΤ-1
στις 23 Μαρτίου 1986, σαν ένα είδος επετειακού
αφιερώματος στη γιορτή της 25ης Μαρτίου  ̇αν και
η πρόθεση τόσο του φίλου σκηνοθέτη, του Κώστα
Φωτόπουλου, που είχε εξ απαλών ονύχων έναν
ιδιαίτερο σύνδεσμο με την πόλη αυτή, όσο και
η δική μου, όταν ανέλαβα το σενάριο, ήταν να
δούμε το Ναύπλιο μέσα σε ένα ευρύτερο ιστορικό,
αλλά και ενορατικό πλαίσιο, αφήνοντας την πόλη
με τις επάλληλες χωροχρονικές επιστρώσεις της,
τα αποτυπώματα χιλιετιών πάνω στις μνήμες της,
να μιλήσει μέσα μας.

Δεν ξέρω σε ποιο βαθμό αυτό πέτυχε. Άλλωστε, εδώ
όπως και στις άλλες συνέχειες, δημοσιεύεται απλώς
και μόνο το κείμενο που έγραψα μετά το ρεπεράζ
και τα γυρίσματα για την ταινία αυτή, χωρίς βέβαια
την εικόνα και τους ήχους της, δηλαδή χωρίς την
ατμόσφαιρα που αναδίδουν αυτά κυρίως τα στοιχεία.

Το Ναύπλιο δεν μπορείς να το αποφύγεις, αν το
περπάτησες έστω μια φορά με απροφύλαχτη καρδιά.
Έρχεται και στοιχειώνει μέσα σου.
Και επικοινωνείς τότε νοερά με εκείνους που το
πλησίασαν πιο πολύ, πιο βαθιά, όπως ο Φώτης
Κόντογλου που ταξιδεύοντας άγγιξε τη μαγεία του
και ζωγράφισε τα κάστρα του.

Συντελεστές της ταινίας:
σενάριο και κείμενα
ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΟΛΥΖΟΣ
σκηνοθεσία
ΚΩΣΤΑΣ ΦΩΤΟΠΟΥΛΟΣ
φωτογραφία
ΓΙΑΝΝΗΣ ΔΑΣΚΑΛΟΘΑΝΑΣΗΣ
ήχος
ΤΑΚΗΣ ΠΑΝΑΓΟΠΟΥΛΟΣ
μιξάζ
ΜΑΤΘΑΙΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ
μοντάζ
ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ
ηλεκτρολόγος
ΝΙΚΟΣ ΠΑΠΑΣΤΑΜΑΤΗΣ
κοπή αρνητικού
ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΣΤΑΜΟΥ
  Β. Π.



                          XV
Οι Τούρκοι θα κρατήσουν αυτή τη φορά τ’ Ανάπλι 107
ολόκληρα χρόνια. Χρόνια σκλαβιάς και ξεπεσμού.

Ρημαγμένη η πολιτεία, με λιγοστούς Έλληνες κατοίκους,
ψαράδες κι άλλο φτωχολόι, που έμειναν εδώ γιατί δεν
είχαν πού αλλού να πάνε, παίρνει μιαν όψη ανατολίτικη.

Σπίτια με ξύλινες κολόνες και καμάρες, με χαγιάτια και
μονοκόμματα παραθυρόφυλλα, με ζωγραφιστές γιρλά-
ντες, πουλιά και λουλούδια στις προσόψεις τους.

Σπίτια των αγάδων. Χαμάμια. Τζαμιά.

Ένα από τα τζαμιά που χτίσανε την περίοδο αυτή οι
Τούρκοι στ’ Ανάπλι είναι η σημερινή Φραγκόκλησα.



Το τζαμί είχε χτιστεί πάνω στα ερείπια παλιού βενε-
τσάνικου ναού. Ο Όθωνας το δώρισε στους καθολικούς
του Ναυπλίου που το κάνανε ναό της Μεταμόρφωσης
του Σωτήρος. Στο εσωτερικό ανώφλι της εισόδου και
στις δύο παραστάδες της βρίσκεται ένα από τα κλασικι-
στικά μνημεία του Ναυπλίου: η αψίδα με τα ονόματα
των φιλελλήνων που έπεσαν στον αγώνα για την
Ανεξαρτησία. Έργο του Γάλλου φιλέλληνα
Touret. (14)
Αντίκρυ του ένα αντίγραφο της Παναγίας του Ραφαήλ,
δώρο του Λουδοβίκου-Φιλίππου της Γαλλίας.



Ο Μεντρεσές είναι ένα ακόμη από τα κτίρια της δεύτερης
ενετοκρατίας που σώθηκαν ως τις μέρες μας.



Το Μεγάλο Τζαμί της πλατείας έμεινε γνωστό μέχρι
σήμερα σαν Βουλευτικό, γιατί εκεί στεγάστηκε στα 1825
η πρώτη Βουλή των Ελλήνων.
Σύμφωνα με την παράδοση, το τζαμί αυτό το έχτισε, λίγα
χρόνια πριν την Επανάσταση, ένας Τούρκος αγάς για να
σώσει την ψυχή του. Είχε κριματίσει βαριά, σκοτώνοντας
δυο νέα παλικάρια από τη Βενετιά, που είχαν έρθει στ’
Ανάπλι να ψαξουν για προγονικό θησαυρό. Ο θησαυρός
ήταν χωμένος σε μια υπόγεια κρύπτη, εκεί που ο αγάς
είχε χτίσει το σπίτι του. Ο Τούρκος τους κατέβασε στο
υπόγειο και όταν βρήκαν την κρύπτη, τους σκότωσε και
πήρε το θησαυρό. Κι ύστερα μετανιωμένος τον ξόδεψε
για να χτίσει το τζαμί. (15)



Ένα ακόμη τζαμί που βρίσκεται στη βορεινή πλευρά
της Πλατείας δεν χτίστηκε αυτή την περίοδο, αλλά πολύπαλιότερα, ίσως τον 16ο αιώνα. Είναι το μόνο κτίριοπου σώθηκε στο Ναύπλιο από τα χρόνια της πρώτηςτουρκοκρατίας. Μετά την απελευθέρωση, το τζαμί αυτό έγινε το πρώτο «Αλληλοδιδακτικόν Σχολείον» του ελληνικού κράτους. 

* Κείμενο για την ομώνυμη ταινία που παρουσιάστηκε 
    από την τηλεοπτική εκπομπή ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ
    Η ΑΘΗΝΑ (ΕΡΤ 1, 23-3-1986) σε σενάριο Βασίλη Πολύζου
    και σκηνοθεσία Κώστα Φωτόπουλου.
   
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

παραπομπές

(14) Auguste Hilarion Touret (1797 – 1858) .
     
Γάλλος φιλέλληνας, πρώην αξιωματικός των Ουσάρων. Ήρθε
        στην Ελλάδα το 1825 και κατατάχτηκε στο ιππικό σώμα
        του Φαβιέρου. Διακρίθηκε στις μάχες του Φαλήρου και της Χίου.
        Μετά την απελευθέρωση παρέμεινε στον Ελληνικό Στρατό.
        Στο Ναύπλιο κατοίκησε μόνιμα το 1832 έως το 1845, οπότε
        και εγκαταστάθηκε μόνιμα στην  Αθήνα.
      Αργολική Αρχειακή Βιβλιοθήκη Ιστορίας & Πολιτισμού

(15)
Δες, Σέμνης Καρούζου, το Ναύπλιο, έκδοση Εμπορ. Τράπεζας,
        1979, σελ. 59.

εικόνες (από επάνω προς τα κάτω)

1. Ludwig Lange. Ναύπλιο. Το Σεράι. Σχέδιο με μολύβι.
     Μόναχο,
Graphische Sammlung.
2. Απομεινάρι σπιτιού της εποχής, στον Ψαρομαχαλά.
3.
Ludwig Lange. Η Φραγκόκλησα. Σχέδιο με μολύβι.
    Μόναχο,
Graphische Sammlung.
4. Φραγκόκλησα. Το Μνημείο των Φιλελλήνων.
5. Ο Μεντρεσές. Αυλή.
6. Το μεγάλο τζαμί (Βουλευτικό).
7. Το παλαιό τζαμί. Υδατογραφία του
G. Haubenschmidt.
     Μόναχο.

Πέμπτη 18 Οκτωβρίου 2012

Εν μεγάλη Ελληνική αποικία, 200 π.Χ.




Κ. Π. ΚΑΒΑΦΗΣ
Εν μεγάλη Ελληνική αποικία, 200 π. Χ.

Ότι τα πράγματα δεν βαίνουν κατ' ευχήν στην Αποικία
δεν μέν' η ελαχίστη αμφιβολία,
και μ' όλο που οπωσούν τραβούμ' εμπρός,
ίσως, καθώς νομίζουν ουκ ολίγοι, να έφθασε ο καιρός
να φέρουμε Πολιτικό Αναμορφωτή.

Όμως το πρόσκομμα κ' η δυσκολία
είναι που κάμνουνε μια ιστορία
μεγάλη κάθε πράγμα οι Αναμορφωταί
αυτοί. (Ευτύχημα θα ήταν αν ποτέ
δεν τους χρειάζονταν κανείς). Για κάθε τι,
για το παραμικρό ρωτούνε κ' εξετάζουν,
κ' ευθΰς στον νου τους ριζικές μεταρρυθμίσεις βάζουν,
με την απαίτησι να εκτελεσθούν άνευ αναβολής.

Έχουνε και μια κλίσι στες θυσίες.
Παραιτηθείτε από την κτήσιν σας εκείνη·
η κατοχή σας είν' επισφαλής:
η τέτοιες κτήσεις ακριβώς βλάπτουν τες Αποικίες.
Παραιτηθείτε από την πρόσοδον αυτή,
κι από την άλληνα την συναφή,
κι από την τρίτη τούτην: ως συνέπεια φυσική·
είναι μεν ουσιώδεις, αλλά τι να γίνει;
σας δημιουργούν μια επιβλαβή ευθύνη.

Κι όσο στον έλεγχό τους προχωρούνε,
βρίσκουν και βρίσκουν περιττά, και να παυθούν ζητούνε·
πράγματα που όμως δύσκολα τα καταργεί κανείς.

Κι όταν, με το καλό, τελειώσουνε την εργασία,
κι ορίσαντες και περικόψαντες το παν λεπτομερώς,
απέλθουν, παίρνοντας και την δικαία μισθοδοσία,
να δούμε τι απομένει πια, μετά
τόση δεινότητα χειρουργική.-

Ίσως δεν έφθασεν ακόμη ο καιρός.
Να μη βιαζόμεθα· είν' επικίνδυνον πράγμα η βία.
Τα πρόωρα μέτρα φέρνουν μεταμέλεια.
Έχει άτοπα πολλά, βεβαίως και δυστυχώς, η Αποικία.
Όμως υπάρχει τι το ανθρώπινον χωρίς ατέλεια;
Και τέλος πάντων, να, τραβούμ' εμπρός.

Κ.Π. ΚΑΒΑΦΗΣ
Εν μεγάλη Ελληνική αποικία, 200 π.Χ.
1928


Δευτέρα 15 Οκτωβρίου 2012

ασταθής ισορροπία




ασταθής ισορροπία

Αιμίλιος
ο Αναχωρητής
από την πόλη αυτή
στην έρημο
στη γή
της θεσπισμένης
άμμου
στη χώρα
της λιθοτριψίας
Αιμίλιος
ένα δέντρο μουσικό
παίζοντας
μαντολίνο τον αγέρα
παίζοντας τη βροχή
βιόλα ντα γκάμπα
παίζοντας
ντραμς
την καταιγίδα
Αιμίλιος
the Cartoon
δεντρίτης
και
στυλίτης
ένα χειρόγραφο
με φλύαρες σιωπές
με περιλήψεις
άδειων ουρανών
Αιμίλιος
ο Ακριδοφάγος
τεσσαρακονθήμερος
βρέφος
σαράντα ημερών
στην έρημο
ψαύει
τον έναστρο λαιμό του
με κοφτερό
μαχαίρι.

ασταθής ισορροπία
ποιήματα στο συρτάρι
©Βασίλης Πολύζος
11.6.2005

development
μια ζωγραφιά
του Βασίλη Πολύζου
2009

 

Πέμπτη 11 Οκτωβρίου 2012

Κρεολή Σελήνη, αποτύπωμα / τα μαλλιά της έσταζαν φεγγάρι




ΑΠΟΤΥΠΩΜΑ

αναδύθηκε
τα μαλλιά της έσταζαν φεγγάρι
κρατούσε
δυο φτερά τυλιγμένα σε σελοφάν

ποιος θα με φροντίσει
είπε
τόσα μηνύματα στέλνει η σιγανή βροχή
κι ο άνεμος γραφει κάθε μέρα
στο πρόσωπό μου
είμαι ένα συναξάρι
είμαι η βαϊοφόρος
είμαι η γραφή πάνω στην άμμο
που δεν πρόλαβες να διαβάσεις

συναντηθήκαμε
στον αυτοκινητόδρομο
μάταια ψάχνοντας για το μοτέλ
ή για τα μάτια μιας γάτας
μέσα στο σκοτάδι

ποιος θα σε φροντίσει είπε
σε λίγο ξημερώνει
θα χαθούμε

Βασίλης Πολύζος
Κρεολή Σελήνη
ΑΠΟΠΕΙΡΑ

τα μαλλιά της έσταζαν φεγγάρι
εικαστικό του Βασίλη Πολύζου 2012

Τρίτη 9 Οκτωβρίου 2012

1. Ετυμολογικά: Της Καγκελαρίου το κάγκελο 2. Bertolt Brecht: Deutschland / Ach, des Armen Morgenstund




          1

Ετυμολογικά

Καγκελάριος < λατιν. cancellarius < cancellum  «κάγκελο».
Δες σχετικά:
Λήμμα «καγκελάριος»:
ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΚΟΙΝΗΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ, ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
          ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ, 7η ανατύπωση, Μάιος 2007, σελ. 626.
Γ. ΜΠΑΜΠΙΝΙΩΤΗ, ΛΕΞΙΚΟ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ, ΚΕΝΤΡΟ
          ΛΕΞΙΚΟΛΟΓΙΑΣ 1998, σελ. 801-802.
Λήμμα
«Kanzler» (Γερμ.):
WAHRIG, DEUTSCHES WÖRTERBUCH, BERTELSMANN, LEXICON
          INSTITUT 2000, 
σελ. 712.
Λήμμα «chancellor» (Αγγλ.):
THE OXFORD DICTIONARY AND THESAURUS, OXFORD UNIVERSITY
          PRESS 1997, 
σελ. 235.
                   

                 2

Bertolt Brecht
Deutschland


                Mögen andere von ihrer Schande sprechen,
                ich spreche von der meinen.

O Deutschland, bleiche Mutter!
Wie sitzest du besudelt
Unter den Völkertn.
Unter den Befleckten
Fällst du auf.

Von deinen Söhnen der ärmste
Liegt erschlagen.
Als sein Hunger groß war
Haben deine anderen Söhne
Die Hand gegen ihn erhoben.
Das ist ruchbar geworden.

mit ihren so erhobenen Händen
Erhoben gegn ihren Bruder
Gehen sie jetzt frech vor dir herum
Und lachen in dein Gesicht.
Das weiß man.

In deinem Hause
Wird laut gebrüllt, was Lüge ist.
Aber die Wahrheit
Muß schweigen.
Ist es so?

Warum preisen dich ringsum die Unterdrücker, aber
Die Unterdrückten beschuldigen dich?
Die Ausgebeuteten
Zeigen mit Fingern auf dich, aber
Die Ausbeuter loben das System
Das in deinem Hause ersonnen wurde!

Und dabei sehen dich alle
Den Zipfe deines Rockes verbergen, der blutig ist
Vom Blut deines
Besten Sohnes.

Hörend die Reden, die aus deinem Hause dringen, lacht man.
Aber wer dich sieht, der greift nach dem Messer
Wie beim Anblick einer Räuberin.

O Deutschland, bleiche Mutter!
Wie haben deine Söhne dich zugerichtet
Daß du unter den Völkern sitzest
Ein Gespött oder eine Furcht!
                                                      1933


BERTOLT BRECHT, Deutschland
Απόδοση στα Ελληνικά:
Νάντια Βαλαβάνη

ΓΕΡΜΑΝΙΑ


           Ας μιλήσουν άλλοι αν το επιθυμούν για τη ντροπή τους,
           Εγώ μιλώ για τη δικιά μου.

Ω Γεμανία, χλωμή μητέρα!
Πώς μολυσμένη κάθεσαι
Στους λαούς αναμεσό.
Ανάμεσα στους λεκιασμένους
Ξεχωρίζεις.

Ο πιο φτωχός από τους γιούς σου
Κείτεται χτυπημένος.
Όταν η πείνα του ήτανε μεγάλη
Οι άλλοι γιοί σου
Σηκώσανε το χέρι ενάντιά του.
Αυτό διαδόθηκε.

Με τα χέρια τους έτσι σηκωμένα
Σηκωμένα ενάντια στον αδερφό τους
Σε περιτριγυρίζουνε όλο αναίδεια τώρα
Και μες στα μούτρα σου γελάνε.
Αυτό το ξέρουμε.

Μέσα στο σπίτι σου
Αυτό που ψέμα είναι δυνατά το ουρλιάζουν.
Μα η αλήθεια
Πρέπει να σιωπήσει.
Έτσι είναι;

Γιατί σ’ εγκωμιάζουνε από ολόγυρα οι καταπιεστές, ενώ
Οι καταπιεσμένοι ένοχη σε κηρύσσουν;
Οι εκμεταλλευόμενοι
Σε δείχνουν με το δάχτυλο, μα
Οι εκμεταλλευτές παινεύουνε το σύστημα
Που εφευρέθηκε στο σπίτι σου!

Και την ίδια ώρα όλοι σε βλέπουν
Να κρύβεις τον ποδόγυρο της φούστας σου, που
                             ματωμένος είναι
Απ’ το αίμα του
Καλύτερού σου γιού.

Όποιος ακούει τους λόγους που αντηχούν στο σπίτι σου,
                               βάζει τα γέλια
Μα όποιος σε δει, αρπάζει το μαχαίρι
Όπως θα ’κανε στην εμφάνιση μιας λησταρχίνας.

Ω Γερμανία, χλωμή μητέρα!
Πώς καταφέρανε οι γιοι σου να σε κάνουνε έτσι
Που στους λαούς αναμεσό να κάθεσαι
Σαν κοροϊδία ή τρόμος!
                                                      
1933

BERTOLT BRECHT
Ach, des Armen Morgenstund


Ach, des Armen Morgenstund
Hat für den Reichen Gold im Mund.
Eines hätt ich fast vergessen:
Auch wer arbeit', soll nicht essen.                                            
                                                     
1932

ΑΧ, ΟΣΟ ΠΙΟ ΠΡΩΙ ΣΗΚΩΝΕΤΑΙ Ο ΦΤΩΧΟΣ
Ach, des Armen Morgenstund
Απόδοση στα Ελληνικά:
Νάντια Βαλαβάνη


Αχ, όσο πιο πρωί σηκώνεται ο φτωχός
Τόσο πιο πολλά κερδίζει ο πλούσιος.
Σχεδόν είχα ξεχάσει ότι ισχύει κάτι τέτοιο:
Ο εργαζόμενος, μηδέ εσθιέτω.
                                                         1932

Σημ.:
Η μετάφραση είναι από το βιβλίο της  Νάντιας Βαλαβάνη
ΜΠΕΡΤΟΛΤ ΜΠΡΕΧΤ ΠΟΙΗΜΑΤΑ
εκδ. ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ, τέταρτη έκδοση, 1992

Εικόνα:
Frau M. Posing as Little Gothic Butterfly
μια ζωγραφιά του Βασίλη Πολύζου 2012

Β.Π. 9.10.2012

Σάββατο 6 Οκτωβρίου 2012

Αναδρομές: Τ' Ανάπλι και τα Κάστρα του (5) - Τα Βενετσάνικα Κανόνια





                 Τ’ ΑΝΑΠΛΙ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΣΤΡΑ ΤΟΥ (5)
                          κείμενα για μια ταινία *
                          του Βασίλη Πολύζου

                          XII
Μα και τ’ άλλα βενετσάνικα κάστρα του Μοριά, πέφτοντας
τ΄ Ανάπλι μετρούσαν πια τις τελευταίες μέρες τους.
16 Αυγούστου πάρθηκε η Μεθώνη. 7 Σεπτέμβρη παραδό-
θηκε η Μονεμβασιά.
Ο Μεγαλος Βεζίρης Αλή Κιουμουρτζής έδιωξε το γερασμένο
ενετικό λιοντάρι απ’ το Μοριά, κι έριξε πάνω του τη σκιά
των μιναρέδων.

                         XIII
Οι Τούρκοι, με τη σειρά τους, επισκεύασαν το παραλιακό
τείχος στη δυτική πλευρά της πόλης.
Εκεί βρίσκονταν και η Μεγάλη Δεξαμενή, που χτίστηκε
στα χρόνια της δεύτερης ενετοκρατίας και έχει τώρα
κατεδαφιστεί. Στέκεται όμως πάντα, στη δυτική άκρη
της παραλίας, η τάπια «Πέντε Αδέρφια», φρούριο που
πρόσθεσαν οι Τούρκοι στα τόσα άλλα τ’ Αναπλιού.
Βέβαια δεν έχει ούτε την τέχνη ούτε τη δύναμη των
βενετσάνικων προμαχώνων. Τα κανόνια της προστάτευαν
την είσοδο του λιμανιού μαζί με τ’ άλλα που βρίσκονταν
στο Μπούρτζι
                                          
ΧΙV


Άκρη άκρη στην τάπια «Πέντε Αδέρφια» στέκονται σήμερα
πέντε μπρούτζινα κανόνια από την περίοδο της δεύτερης
ενετοκρατίας. (11, 12) Πρασινόμαυρη, γυαλιστερή απάνω
τους η πατίνα του χρόνου. Διαφεντεύουν ανωφέλευτα
την ήμερη θάλασσα, στο έμπα του λιμανιού.
Τουριστικά αξιοθέατα.
Διαβάζω στο πρώτο:
MARCANTONIO Q. NICOLΟ΄ DI CONTI
FONDITOR PUBLICO DARTIGLIARIE

Ο χύτης του πυροβόλου, πεθαμένος εδώ και τετρακόσια
χρόνια, έχει αφήσει τ’ όνομά του σ’ ένα σιωπηλό κανόνι
του Αναπλιού. Πάνω στα κορμιά των κανονιών, μπρούτζινα
πλουμίδια περίτεχνα, ένα φτερωτό λιοντάρι, δυο αγγελάκια,
η διακοσμητική διάθεση του μπαρόκ.
Το πιο ονομαστό κανόνι, ο Φειδιάς, έχει στην ουρά του μια
φιδοκεφαλή.
Βγήκαν όλα απ’ το βενατσάνικο εργοστάσιο του Ιωάννη
Φραγκίσκου Αλμπεργκέτι.
(12), (13)
Οι Αλμπεργκέτηδες κατασκεύαζαν κανόνια από το 1487.

* Κείμενο για την ομώνυμη ταινία που παρουσιάστηκε 
    από την τηλεοπτική εκπομπή ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ
    Η ΑΘΗΝΑ (ΕΡΤ 1, 23-3-1986) σε σενάριο Βασίλη Πολύζου
    και σκηνοθεσία Κώστα Φωτόπουλου.
   
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

παραπομπές

(11) Δες, Σέμνης Καρούζου, το Ναύπλιο, έκδοση Εμπορ. Τράπεζας,
        1979, σελ. 54-55, και την εκεί παραπομπή στο βιβλίο
        του Μιχαήλ Γ. Λαμπρυνίδη (1850 - 1915) «Η Ναυπλία από
        των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ ημάς», ιστορική
        μελέτη. Εν Αθήναις: Τύποις Εκδοτικής Εταιρείας, 1898.
        (Σημ.: Αναφέρω εδώ την πρώτη έκδοση του βιβλίου
        του Λαμπρυνίδη, ενώ η Καρούζου παραπέμπει στη δεύτερη
        του 1950). Γράφει λοιπόν ο Λαμπρυνίδης: «πάντες οι προμα-
        χώνες των διαφόρων φρουρίων του Ναυπλίου
(Σημ.:είναι
        η περίοδος της δεύτερης ενετοκρατίας) ωπλίσθησαν
        δια νέων ορειχαλκίνων πυροβόλων και βομβοβόλων, ων ο
        αριθμός υπερέβαινε τα 300
̇˙ ταύτα προήρχοντο το πλείστον
        εκ του εν Βενετία περιωνύμου τότε εργοστασίου του Ιωάννου
        Φραγκίσκου Αλμπεργέτη, ιδρυμένου εν αυτώ τω Ναυστάθμω
        της Ενετίας από του έτους 1487 υπό του Σιγισμούνδου
        Αλμπεργέτη».




(12)
Μεγάλο ενδιαφέρον για την ιστορία των βενετσάνικων χυτηρίων
        μπρούντζου και μάλιστα τόσο σε σχέση με τον χύτη
Marcantonio
       
di Niccolό di Conti, και το εργαστήριο  di Conti, όσο και με το χυτήριο
        των
Alberghetti, παρουσιάζουν οι πρόσφατες μελέτες της ερευνή-
        τριας
Victoria J. Avery, BA, PhD (Cantab).
       
Ειδικότερες για το θέμα αυτό εργασίες της Dr Avery:
        α) το κεφάλαιο
New Light on the Life and Work of the Venetian
       
Renaissance Bronze Caster Marcantonio di Niccolό di Conti
        (1576-1638)”,
στον τιμητικό τόμο των M. Gaier, B. Nicolai
       
and T. Weddigen (eds), Der Unbechstechlice Blick, Festschrift zu
       
Ehren von Wolfgand Wolters zu seinem siebzigsten Geburtstag
        (
Porta Alba Verlag, Trier 2005), και
        β) το κεφάλαιο
State and Private State and Private Bronze
       
Foundries in Cinquecento Venice: New Light on the Alberghetti
        and di Conti Workshops στον τόμο P. Motture (ed.), Large
       
Bronzes  in the Renaissance, Studies in the History of Art 64,
       
Symposium Papers XLI (CASVA, National Gallery of Art: Washington,
       
D.C
., 2003)
(13) Σημειώνω ότι τα χρηστικά αντικείμενα που βγήκαν από τα
        εργαστήρια αυτά, συχνά από τεχνίτες που διασώθηκε το
        όνομά τους, αποτελούσαν πολλές φορές αληθινά έργα τέχνης,
        που βέβαια δεν προορίζονταν για πολεμικούς σκοπούς.
        Δες εικόνες 3 και 4.

       


εικόνες (από επάνω προς τα κάτω)

1. Ο Φειδιάς.
2. Τα βενετσάνικα κανόνια στα Πέντε Αδέρφια.
3. Γουδί από το χυτήριο
Alberghetti.
    Κατασκευαστής/καλλιτέχνης:
Giovanni Alberghetti.
    Χρονολογία κατασκευής: 1550-1580.
    Υλικό: μπρούντζος.
   
Μουσείο Victoria and Albert,  Λονδίνο.
4. Γουδί από το χυτήριο
Alberghetti.
    Κατασκευαστής/καλλιτέχνης:
Giovanni Alberghetti.
    Χρονολογία κατασκευής: 1520-1550.
    Υλικό: Μπρούντζος.
    Μουσείο
Victoria and Albert, Λονδίνο