Τρίτη 31 Ιανουαρίου 2012

ΚΡΕΟΛΗ ΣΕΛΗΝΗ, μινωική γυναίκα




μινωική γυναίκα
συλλεκτική
μαύρα γυαλιά
μαύρη δαντέλα
στις ανωφέρειες του έρωτα
προσφέρεται
συσκευασμένη
σ’ εαρινόν άνεμο

μινωική γυναίκα
ένα ποίημα του Βασίλη Πολύζου
από την Κρεολή Σελήνη
Απόπειρα 2010

Κρεολή Σελήνη
εικαστικό του Βασίλη Πολύζου 2007
που χρησιμοποιήθηκε στο εξώφυλλο του βιβλίου

Σάββατο 28 Ιανουαρίου 2012

ΑΝΤΙΚΑΤΟΠΤΡΙΣΜΟΙ / καθιστό κορίτσι



 
Βασίλης Πολύζος
ΑΝΤΙΚΑΤΟΠΤΡΙΣΜΟΙ


ένα γραμμόφωνο με λαιμό κύκνου
κι η βιεννέζικη καρέκλα για την Έρικα
στην άκρη της λίμνης

το καλοκαίρι προσπεράσαμε

τις μυρουδιές του δάσους
όσο κρατούσε ακόμη τη βροχή στο βλέμμα της

δίπλα στο ρυάκι

έλυσα τα μποτάκια της

φιλιά φιλιά

kisses kisses
στα χαμόκλαδα φτεροκοπούσαν κίσσες

αύριο θα περάσει ο ταχυδρόμος

με την τσάντα του γεμάτη πρόσωπα
πίσω από φυλλωσιές
γεμάτη χρώματα ψιθυριστά
θ’αφήσει στην πόρτα του κήπου
ένα θρόισμα φτερών


ΑΝΤΙΚΑΤΟΠΤΡΙΣΜΟΙ
ένα ποίημα του Βασίλη Πολύζου
από την Κρεολή Σελήνη
ΑΠΟΠΕΙΡΑ 2010



καθιστό κορίτσι
εικαστικό του Βασίλη Πολύζου 2012

Παρασκευή 27 Ιανουαρίου 2012

ίματί κεν τριτάτω Φθίην ερίβωλον ικοίμην



άμωμοι εν οδώ?
                                αφιέρωση

Τρεις μέρες μετά τον αδόκητο χαμό του
τον συνάντησα τυχαία κατά το σούρουπο
στην οδό Φθίας έξω απ’ το ερειπωμένο τρίπατο
να διαβάζει τα ενοικιαστήρια.
Τίποτα το παράξενο, αναλογίστηκα,
τα σπίτια πέταξαν τόσους νεκρούς στο δρόμο.

―Πως από δω, Αιμίλιε, του είπα, σ’ είχαμε αφήσει
πριν από τόσα χρόνια στην οθόνη της «Τιτάνιας»
το βράδυ εκείνο πού ’πιασε ανεμόβροχο
και κόπηκε η ταινία στο δέκατο επεισόδιο
του Φου-Μαντσού εναντίον του Κιτρίνου Δράκοντος.
Θυμάμαι, βγήκαμε στην παραλία αλαφιασμένοι
προσέχοντας να μη βουλιάξουμε στα μουχλιασμένα φώτα
ο Αιμίλιος, είπαμε, έμεινε να δει το τέλος.

Με κοίταξε πίσω απ’ την κάμερα
ρυθμίζοντας το βάθος της ομίχλης.
―Δυστυχώς, είπε, ο χρόνος ταξιδεύει
με την πλάτη γυρισμένη προς το σκηνοθέτη.
Δεν μπόρεσα ποτέ να πάρω
ένα πλάνο κοντινό στο πρόσωπό του.

Βασίλης Πολύζος, άμωμοι εν οδώ?
DIZZILAND, εκδ. Εριφύλη 2001

Τετάρτη 25 Ιανουαρίου 2012

ΜΙΑ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΜΕΡΑ




Με κοίταξε πίσω απ’ την κάμερα
ρυθμίζοντας το βάθος της ομίχλης.
Δυστυχώς, είπε, ο χρόνος ταξιδεύει
με την πλάτη γυρισμένη προς το σκηνοθέτη.
Δεν μπόρεσα ποτέ να πάρω
ένα πλάνο κοντινό στο πρόσωπό του.

Βασίλης Πολύζος, άμωμοι εν οδώ?
DIZZILAND

εικόνα: ο Θόδωρος Αγγελόπουλος στα γυρίσματα της ταινίας
Μια Αιωνιότητα και Μια Μέρα

Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2012

DRUMMER DREAMER



Βασίλης Πολύζος
DRUMMER DREAMER

                                                                             Let's pretend it's not
                                                   It doesn't mean a thing
                                                   Let's not blow it out of all sense
                                                            Tindersticks, Let’s pretend

η εταιρεία σιδηροδρόμων
απέσυρε τα φορτηγά βαγόνια
άνδρες 24 ίπποι 6
έτσι φτάσαμε προ των πυλών
κατά την κρίση του ο καθένας
χωρίς τροχαϊκό ρυθμό
με το νυχτερινό αμμοχάλικο
να τρίζει κάτω απ’ τις πατούσες μας

κάποτε ήμαστε
αφηρημένες έννοιες
φαεσφόροι
μικροί καβάφηδες με μάτια φιμέ
μισοπώγωνες

κάποιοι αρέσκονταν σε μνήμες ταβερνείων
με απολογητικά γερόντια

άνθρωπος ωσεί χόρτος

τί εμοί και σοι φτωχή μου groupie?
την αυγή ξεκλειδώσαμε
τους δροσερούς υπνόσακους
περιμένοντας τους γλάρους
να οδηγήσουν τα κύματα στην αμμουδιά
να προβάλει ο ήλιος
βγάζοντας με αβρότητα δακτύλων
το ψάθινο καπέλο του
υποκλινέστατος

έπειτα ήρθε ο άνεμος
κι ο δημοτικός φωτισμός στο πάρκο
τα πεύκα κούμπωσαν τα πανωφόρια τους
τύλιξαν με κασκόλ
τις μαύρες μνήμες τους

την εποχή εκείνη
αν διάλεγα το όνομά μου
θα ήθελα να μ’ έλεγαν Ευσέβιο
ή Νικάνορα΄
ή Οδυσσέα
ή Έσδρα
ή Ανάχαρσι

ήμουν ακόμα πρόθυμος
να υπογράψω δήλωση
ως δωρητής οργάνων παλλομένων
ή έστω ως Θεός ετάζων
καρδίας και νεφρούς

τώρα έχτισα τη δική μου βαβέλ
και δεν θα τους ζητήσω άλλες λέξεις
παρεκτός σιωπή αλειμμένη με μίνιο
για να κρατάει στο χρόνο

με μια κερκίδα
και μια ωλένη
θα παίξω ντραμς
για την Ελένη

DRUMMER DREAMER
ένα ποίημα του Βασίλη Πολύζου
από το σύνολο Επιστροφή στη Διζιλάνδη
© Βασίλης Πολύζος 2003-2004

Τετάρτη 18 Ιανουαρίου 2012

Τα εξασύλλαβα του Αιμίλιου / patchwork





ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΟΛΥΖΟΣ

τα εξασύλλαβα του Αιμίλιου

1

πορφυρός χιτώνας
χρυσά νομίσματα
το ηλιοβασίλεμα
είπε ο Αιμίλιος

2

είναι τόσο αιθέρια
η μπλέ πεταλούδα
δος μου μια καρφίτσα
είπε ο Αιμίλιος

3

κόλλησε ο αγέρας
πάνω μου άδειες λέξεις
είμαι μια αφίσα
είπε ο Αιμίλιος

4

μια γριά λεχώνα
σφίγγει στην αγκάλη
μουχλιασμένο βρέφος
είπε ο Αιμίλιος

5

στον κήπο της Εδέμ
κι αυτή η άνοιξη
θα γεννήσει φίδια
είπε ο Αιμίλιος


τα εξασύλλαβα του Αιμίλιου
© Βασίλης Πολύζος 17.4.2005

patchwork
εικαστικό του Βασίλη Πολύζου
2005

Σάββατο 14 Ιανουαρίου 2012

Οδός Μαγνήτων '58



ΒΑΣΙΛΗΣ ΠΟΛΥΖΟΣ
Οδός Μαγνήτων '58

4

τω καιρώ εκείνω
συναντούσες πολλούς ευάλωτους
με μακριά τριμμένα παλτά
με τα χέρια σε στάση ανέμου
να διαβάζουν ώρες και ώρες
την άγραφη θάλασσα

αυτοί συνήθως
δεν έριχναν ίσκιο
γιατί οι μέρες τους ήταν ανήλιαγες
μερικοί έτρεφαν γενειάδα
εις ένδειξιν πένθους
ή γιατί το ’χαν ταμένο στον άγιο Στυλιανό
προστάτη των βρεφών
απ’ τις αδέσποτες σφαίρες

με τη βροχή τα σπίτια χλώμιαζαν
ο δρόμος κατέβαινε στο υπόγειο

θυμάμαι το σημάδι φάνηκε
τη μέρα που ανακάλυψα τον τρόπο
να μπαινοβγαίνω στον καθρέφτη
χωρίς παραμορφώσεις

στο θόλο του ιερού ναού της Αναλήψεως
όσοι το είδαν το μαρτύρησαν
θόλωσε από συγκίνηση
το μάτι του Παντοκράτορα
την ώρα που καλλιφωνούσε ο ψάλτης
το Σου η τροπαιούχος Δεξιά

την ίδια ώρα κόλλησαν
οι δείχτες στο χειμερινό ηλιοστάσιο
μονίμως

έκτοτε
κάθε Σάββατο απόγευμα
που σήμαινε εσπερινός
περνούσε ανατολικά του ουρανού
η αρκούδα με κοντό παντελονάκι
σέρνοντας αλυσοδεμένο πίσω της
τον αρκουδιάρη

κι η τοπική εφημερίδα
πρώτη φορά μας μίλησε
για τον αόρατο άνθρωπο
και για τις μηχανές του χρόνου


Οδός Μαγνήτων ’58
© Βασίλης Πολύζος 1962

Οδός Μαγνήτων '58
μια ζωγραφιά του Βασίλη Πολύζου 2006

Σημείωση: Το Οδός Μαγνήτων ’58 είναι το μόνο ποίημα
που κράτησα μέχρι σήμερα εν ζωή από τη δεκαετία του ’60.
Δημοσιεύω εδώ το τέταρτο κομμάτι της σπονδυλωτής
αυτής σύνθεσης. Άλλα κομμάτια δες σε προηγούμενες
αναρτήσεις. Β.Π.

Κυριακή 8 Ιανουαρίου 2012

Αναδρομές: Θέλει Αρετήν και Τόλμην η Ελευθερία (5), ΕΡΤ 1, 23.11.1986



(συνέχεια)

Από το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ του Οδυσσέα Ελύτη
Απαγγέλλει ο ηθοποιός Ντίνος Καρύδης (live)

"Σελδζούκοι ροπαλοφόροι καραδοκούν.

Χαγάνοι ορνεοκέφαλοι βυσσοδομούν.
Σκυλοκοίτες και νεκρόσιτοι κι ερεβομανείς

κοπροκρατούν το μέλλον.
Όπου και να σας βρίσκει το κακό, αδελφοί,

όπου και να θολώνει ο νους σας,
μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό

και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη".

ΚΩΣΤΑΣ ΓΡΑΜΜΑΤΟΠΟΥΛΟΣ (live)

Θυμάμαι τότε με τις μεγάλες εκείνες εκτελέσεις που γινότανε
στο Σκοπευτήριο της Καισαριανής, που από το σπίτι που έμενα
άκουα τους πυροβολισμούς, δεν έβλεπα βέβαια τίποτα και πήγα
και είχα κάνει ένα σχέδιο ύστερα από κάνα δυο μέρες ̶ που έχω ένα...
έναν τοίχο...επάνω συρματοπλέγματα και τη σκιά ενός ήρωα που
έμεινε η σκιά του να θυμίζει...να κρατάει τη σημαία του τόπου μας
κι αυτός να ’ναι πεσμένος μπροστά.
Ήτανε ίσως μια μοναδική περίπτωση που είχα βρει έναν τρόπο,
λεπτό ίσως, πιο συγκινητικό, και όχι απευθείας αφήγηση, για να
δώσω αυτό το τραγικό γεγονός εκείνης της ημέρας.

ΕΠΙΣΤΟΛΗ
Αντρέας Λυκουρίνος μαθητής 14 χρόνων, σύνδεσμος εαμικών
οργανώσεων. Τουφεκίστηκε στις 5.9.43
Διαβάζει ο ηθοποιός Ντίνος Καρύδης (live)

«Πατέρα,

Με πηγαίνουν στην Καισαριανή για εκτέλεση με άλλους επτά
κρατουμένους. (Σημειώνονται ονοματεπώνυμα.)
Σε παρακαλώ πολύ ειδοποίησε τα σπίτια τους. Μη λυπάστε.
Πεθαίνω γα τη λευτεριά και την Πατρίδα.
Αντρέας»

ΓΙΩΡΓΟΣ ΦΑΡΣΑΚΙΔΗΣ (live)

Όσο θυμάμαι τον εαυτό μου, σαν παιδί ζωγράφιζα πάντα. Ήταν
μια μορρή δικαίωσης μέσα στο παιδικό μου περιβάλλον. Κι αργότερα,
στην κατοχή, συνειδητοποίησα κάποια φορά, -με βοήθησαν κι άλλοι
συναγωνιστές μου, νεαροί τότε όλοι μας- ότι το σκίτσο μπορεί να
αποτελέσει ένα επί πλέον όπλο, δίπλα στα γραψίματα του τοίχου,
κοντά στα χωνιά, κοντά στην όλη ας πούμε αγωνιστική δραστηριότητα
-να αποτελέσει ένα όπλο επί πλέον, ας πούμε, στην πάλη μας απέναντι
στο Γερμανό κατακτητή. Τα σκίτσα αυτά, γελοιογραφίες τις περισσότερες
φορές, τα διακινούσαμε μέσα σε χώρους εργοστασίων, στις γειτονιές,
μεγεθυμένα γινόταν πανό που τα βάζαμε σε περάσματα για να τα
βλέπει ο κόσμος, στην απλοποιημένη τους μορφή, τρυπημένα με
καρφιτσούλα σε στένσιλ επάνω, γινόταν προκηρύξεις και μοιραζόνταν
ή ακόμα περνούσαν και χέρι με χέρι και στα σχολεία, στα γυμνάσια,
στους χώρους εργασίας, για να μπορέσουν ας πούμε να γελάσουν
κάπως οι εργαζόμενοι και να συνειδητοποιήσουν μέσα από αυτά
ένα κάποιο μήνυμα αντιστασιακό.

Από το ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ του Οδυσσέα Ελύτη
ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ ΤΡΙΤΟ - Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΞΟΔΟΣ
Μελοποίηση: Μίκης Θεοδωράκης
Απαγγελία: Μάνος Κατράκης



"Τις ημέρες εκείνες έκαναν σύναξη μυστική τα παιδιά και λάβανε
την απόφαση, επειδή τα κακά μαντάτα πλήθαιναν στην πρωτεύουσα,
να βγουν έξω σε δρόμους και σε πλατείες με το μόνο πράγμα

που τους είχε απομείνει: μια παλάμη τόπο κάτω από τ’ ανοιχτό
πουκάμισο, με τις μαύρες τρίχες και το σταυρουδάκι του ήλιου.
Όπου είχε κράτος και εξουσία η Άνοιξη.
Και επειδή σίμωνε η μέρα που το Γένος είχε συνήθιο να γιορτάζει
τον άλλο Σηκωμό, τη μέρα πάλι εκείνη ορίσανε για την Έξοδο.

Και νωρίς εβγήκανε καταμπροστά στον ήλιο, με πάνου ως κάτου
απλωμένη στην αφοβιά σα σημαία, οι νέοι με τα πρησμένα πόδια
που τους έλεγαν αλήτες.

Και ακολουθούσανε άντρες πολλοί, και γυναίκες, και
λαβωμένοι με τον επίδεσμο και τα δεκανίκια.

Όπου έβλεπες άξαφνα στην όψη τους τόσες χαρακιές, πού ’λεγες
είχανε περάσει μέρες πολλές μέσα σε λίγην ώρα.

Τέτοιας λογής αποκοτιές, ωστόσο, μαθαίνοντας οι Άλλοι, σφόδρα

ταράχθηκαν. Και φορές τρεις με το μάτι αναμετρώντας το έχει τους,
λάβανε την απόφαση να βγουν έξω σε δρόμους και σε πλατείες,
με το μόνο πράγμα που τους είχε απομείνει: μια πήχη φωτιά κάτω
απ’ τα σίδερα, με τις μαύρες κάνες και τα δόντια του ήλιου.

Όπου μήτε κλώνος μήτε ανθός, δάκρυο ποτέ δεν έβγαλαν.

Και χτυπούσανε όπου νά ’ναι, σφαλώντας τα βλέφαρα με απόγνωση.

Και η Άνοιξη ολοένα τους κυρίευε.


Σα να μην ήτανε άλλος δρόμος πάνω σ’ ολάκερη τη γή, για να

περάσει η Άνοιξη παρά μονάχα αυτός,

και να τον είχαν πάρει αμίλητοι, κοιτάζοντας πολύ μακριά, πέρ’ απ’ την

άκρη της απελπισιάς, τη Γαλήνη που έμελλαν να γίνουν, οι νέοι με
τα πρησμένα πόδια που τους έλεγαν αλήτες,

και οι άντρες, και οι γυναίκες, και οι λαβωμένοι με τον επίδεσμο
και τα δεκανίκια.

Και περάσανε μέρες πολλές μέσα σε λίγην ώρα. Και θερίσανε

πλήθος τα θηρία, και άλλους εμάζωξαν.

Καί την άλλη μέρα εστήσανε στον τοίχο τριάντα."

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ

Σημείωση 1
Εικόνες (από επάνω προς τα κάτω):


1. Σπύρος Βασιλείου. «Ο θρήνος των Καλαβρύτων», πλάγιο ξύλο
2. Χρίστος Δαγκλής. «Γουδί, 29 Μαΐου 1944», ξυλογραφία εμπνευσμένη
από το μαρτύριο της αγωνίστριας Άννας Παρλιάρου
3. . Άννα Κινδύνη-Μαρουδή. Σχέδιο
4. Βάσω Κατράκη. «Βασανιστήριο», ξυλογραφία
5. Σπύρος Βασιλείου. «Ο θρήνος των Καλαβρύτων», (λεπτομέρεια)
6. Τάσσος. Ξυλογραφία
7. Γιώργος Σικελιώτης. «Κρεμασμένος», σχέδιο, ιδιωτική συλλογή
8. Ηλίας Φέρτης. «Γυναίκες στο απόσπασμα», τέμπερα, συλλογή
του καλλιτέχνη
9. Αλέκος Κοντόπουλος. Το κατέβασμα της Γεμανικής σημαίας
απ’ την Ακρόπολη, σχέδιο 1941
10. Ασαντούρ Μπαχαριάν. Προσχέδιο για πανώ 25ης Μαρτίου
11. Γιάννης Στεφανίδης. Λινόλεουμ από παράνομο έντυπο
12. Γιώργος Σικελιώτης. «Ανάπηροι», μελάνι και μολύβι, ιδιωτική
συλλογή
13. Γιώργος Σικελιώτης. «Διαδήλωση», μολύβι, ιδιωτική συλλογή
14. Αλέκος Κοντόπουλος. «Το μπλόκο», μελάνι, ιδιωτική συλλογή
15. Αντώνης Πολυκανδριώτης. «Ο προδότης», τέμπερα, ιδιωτική
συλλογή
16. Αντώνης Κανάς. «Ο χαφιές», μολύβι, ιδιωτική συλλογή
17. Τάσσος. «Το μπλόκο της Κοκκινιάς», ξυλογραφία
18. Σόφη Κεφάλα. «25 Μαρτίου 1943 στο Σύνταγμα», ακουαρέλα,
ιδιωτική συλλογή
19. Βάλιας Σεμερτζίδης. «Η διαδήλωση», ιδιωτική συλλογή
20. Βάσω Κατράκη. «Διαδήλωση στην κατοχή», ξυλογραφία
21. Τάσσος. «Οι διακόσιοι της Πρωτομαγιάς του ’44», ξυλογραφία

Οι εικόνες αυτές μαζί με πλήθος άλλες είναι μέρος
του εικαστικού υλικού που χρησιμοποίησα στα πλάνα
της ταινίας Θέλει Αρετήν και Τόλμην η Ελευθερία.
Πηγή: Το Λεύκωμα Εικαστικές Μαρτυρίες των Ασαντούρ
Μπαχαριάν και Πέτρου Ανταίου που εκδόθηκε από το
Υπουργείο Πολιτισμού το 1986.
Από την ίδια έκδοση είναι και το κείμενο της επιστολής
του ήρωα μαθητή Αντρέα Λυκουρίνου, που ακούστηκε στην
ταινία.

Σημείωση 2

Η ταινία-ντοκιμαντέρ Θέλει Αρετήν και Τόλμην
η Ελευθερία γυρίστηκε για λογαριασμό
της εκπομπής Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα
το φθινόπωρο του 1986 και προβλήθηκε από
την τηλεόραση της ΕΡΤ ως αφιέρωμα στην ημέρα
της Εθνικής Αντίστασης, στις 23 του Νοέμβρη 1986
(δείτε το σχετικό, αναλυτικό δημοσίευμα στη
Ραδιοτηλεόραση, τεύχος 875, 22-28 Νοεμ. 1986,
που δημοσίευσα στην πρώτη ανάρτηση του θέματος αυτού).


Συντελεστές της ταινίας:
Σενάριο και σκηνοθεσία: Βασίλης Πολύζος
Κάμερες: Σ. Μιχαλόπουλος, Δ. Μπασκάκης, Π. Μαρινόπουλος
Ηχολήπτης: Α. Κολλιός
Μοντάζ: Γ. Φωτεινάκης
Μιξάζ: Γ. Ελματζόγλου
Μουσική επιμέλεια: Βασίλης Πολύζος
Εικαστικός σύμβουλος: Μάνος Στεφανίδης


Βασίλης Πολύζος, Ιανουάριος 2012