Τ’ ΑΝΑΠΛΙ ΚΑΙ ΤΑ ΚΑΣΤΡΑ ΤΟΥ (7)
κείμενα για μια ταινία *
του Βασίλη Πολύζου
*Κείμενο για την ομώνυμη ταινία που παρουσιάστηκε
από την τηλεοπτική εκπομπή ΕΛΛΑΔΑ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ
Η ΑΘΗΝΑ (ΕΡΤ 1, 23-3-1986) σε σενάριο Βασίλη Πολύζου
και σκηνοθεσία Κώστα Φωτόπουλου.
Σύνδεση με τα προηγούμενα
(Δες αναρτήσεις σε τούτο το ιστολόγιο:
12.9., 16.9., 20.9., 24.9, 6.10.2012 και 21.10.2012).
XVI
Ο αγωνιστής Στάικος Σταϊκόπουλος με τριακόσια παλικάρια
ανέβηκε τη Γιουρούς τάμπια, την τάπια του Αχιλλέα και
πήρε το Παλαμήδι 29 του Νοέμβρη.
Γραφή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.
«Όσο να πάγω εις το Παλαμήδι, ο Στάικος είχε το παστρέψει
από τους Τούρκους. Ανέβηκα εις το Παλαμήδι ρίχνοντας οι
εδικοί μας πενήντα κανόνια. Άμα επήγα, επρόσταξα και
εγύρισαν τα κανόνια κατά τη χώρα και τον Ιτς Καλέ.
‘Εστειλα εις την χώραν και είπαν των Τούρκων αρχηγών
να έλθουν να ομιλήσωμε».
Στις 3 του Δεκέμβρη οι Τούρκοι παραδίνουν τ’ Ανάπλι
στον Κολοκοτρώνη.
XVII
πατά στο χώμα του ο Κυβερνήτης Καποδίστριας μέσα σε
κανονιές απ’ τα κάστρα κι απ’ τα καράβια.
Η Γενική Εφημερίς της Ελλάδος (16) γράφει:
«Τη 8η Ιανουαρίου η Εξοχότης του αποβάς του πλοίου
εις Ναύπλιον προϋπαντήθη από τους κατοίκους με τα πλέον
παθητικά δείγματα της χαράς». (17)
XVIII
Το Ανάπλι το ρημαγμένο απ’ τη σκλαβιά, γρήγορα αλλάζει
όψη. Κυβέρνηση, στρατός, υπάλληλοι, Έλληνες από κάθε
γωνιά της χώρας, ξένοι διπλωμάτες και περιηγητές
πλημμυρίζουν τη μικρή πολιτεία, ψάχνουν για στέγη στα
ερειπωμένα σπίτια της, συνωστίζονται στα λασπερά
στενά δρομάκια και στις πλατείες της.
«Ελληνικά, αρβανίτικα, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά και
άλλες γλώσσες διασταυρώνονταν αναμεταξύ τους στα
εστιατόρια και στα καφενεία», γράφει ο Ludwig Ross στις
«Αναμνήσεις» του. (18)
Το Ανάπλι γίνεται Βαβυλωνία.
Μα ο Καποδίστριας ονειρεύεται ένα Ναύπλιο ευρωπαϊκό.
Στα λίγα χρόνια που του μέλλεται να ζήσει, θα εμφανιστεί
ο κλασικισμός στ’ Ανάπλι, πρώτη φορά στην Ελλάδα. (19)
Παράδειγμα κλασικιστικού κτιρίου στο Ναύπλιο, το
«Παλατάκι» του Καποδίστρια, στην αρχή του Μεγάλου
Δρόμου που καταλήγει στην Πλατεία και στο βενετσάνικο
Οπλοστάσιο (Αρχαιολογικό Μουσείο Ναυπλίου από
το 1933).
Ο Κυβερνήτης καλεί στο Ναύπλιο άξιους αρχιτέκτονες,
όπως ο Κλεάνθης, που εργάστηκε αργότερα, στα οθωνικά
χρόνια, στην Αθήνα και της χάρισε μερικά από τα λαμπρά
νεοκλασικά της κτίρια. Έργο του Κλεάνθη πιστεύεται πως
είναι και το Τελωνείο του Ναυπλίου. (20)
σημειώσεις
16. Γενική Εφημερίς της Ελλάδος.Η κυβερνητική εφημερίδα
(Οκτώβριος 1825 – Μάρτιος 1932), προδρομικό έντυπο
της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως.
17. Φ. Κόντογλου, Ταξίδια (Τ’ Ανάπλι), έκδοση «ΑΣΤΗΡ» 1981.
18. Λουδοβίκος Ρος (Ludwig Ross, 1806 – 1859). Γερμανός
αρχαιολόγος, από τους θεμελιωτές της αρχαιολογικής
έρευνας στην Ελλάδα. Ήρθε στη χώρα μας το 1832.
Διετέλεσε γενικός έφορος αρχαιοτήτων, πραγματοποίησε
ανασκαφές στην Πελοπόννησο, στα νησιά του Αιγαίου και
στην Αθήνα (1833 – 1836), και διορίστηκε πρώτος καθηγητής
Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1837 – 1844).
19. Ο Καποδίστριας μπορεί να θεωρηθεί ο κύριος δημιουργός
του κλασικισμού στο Ναύπλιο. Με σύσταση του Χάιντεκ
(Heideck) (21)καλεί στο Ναύπλιο να εργαστούν τους «δύο
νέους αρχιτέκτονες Κλεάνθη και Σχυτάρτο». {«Τω συνταγματάρχη
Κ. Εϊδάκω εις Ρώμην, Ναυπλίω 13 Μαρτίου 1830. Οι δύο νέοι
αρχιτέκτονες Κλεάνθης και Σχυτάρτος ενεχείρησάν μου το από
Ρώμης φίλον γράμμα σας... Οι δύο νέοι αρχιτέκτονες
εβάλθησαν ήδη εις έργον και πάντως φανήσονται άξιοι της
υπολήψεώς σας». Επιστολαί Καποδίστρια, εκδοθείσαι παρά
Ε. Α. Βετάν (μετάφρασις Μ. Σχινά, Αθήνησι 1841, τομ. III, 372).
Σέμνη Καρούζου, Το Ναύπλιο, έκδοση Εμπορ. Τράπεζας, 1979,
σελ. 69-70.
Με το θάνατο του Καποδίστρια σταμάτησαν τα μεγάλα σχέδια
για το Ναύπλιο. Η αυλή του Όθωνα ερωτοτροπούσε από την
αρχή με την ιδέα της Αθήνας. Όπου βέβαια θα εγκατασταθούν
(Νοέμβριος 1831) και θα εργαστούν και οι δύο νέοι αρχιτέκτονες
και πολεοδόμοι, ο Σταμάτιος Κλεάνθης (20) και ο αχώριστος
φίλος και συμφοιτητής του από το Μπρεσλάου, ο Έντουαρντ
Σάουμπερτ.
20. Σταμάτιος Κλεάνθης (1802 – 1862). Αρχιτέκτονας και πολεοδόμος.
Σπούδασε αρχιτεκτονική στη Λειψία και το Βερολίνο. Επέστρεψε
στην Ελλάδα το 1830 μαζί με τον συμφοιτητή του Σάουμπερτ
(Eduard Schaubert, 1804 – 1860). Ο Ιωάννης Καποδίστριας τους
προσέλαβε μετά από σύσταση του Χάιντεκ και τους διόρισε
«αρχιτέκτονες της Κυβερνήσεως» με έργο τον σχεδιασμό
δημοσίων κτηρίων. Μετά από σύντομο όμως διάστημα παραιτήθηκαν
και εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, όπου και σταδοδρόμησαν κατά
την οθωνική περίοδο. Το 1833 με ανάθεση της αντιβασιλείας
εκπόνησαν το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας το οποίο
όμως ποτέ δεν εφαρμόστηκε γιατί απαιτούσε εκτεταμένες
απαλλοτριώσεις και κρίθηκε πολυδάπανο.
Στον Σταμάτιο Κλεάνθη οφείλονται μερικά από τα λαμπρότερα
κτήρια που κόσμησαν την Αθήνα κατα την περίοδο αυτή.
21. Karl Gustav Heideck (1788 – 1861). Βαυαρός στρατιωτικός.
Ήρθε στην Ελλάδα το 1826 μαζί με άλλους φιλέλληνες και
έλαβε μέρος σε επιχειρήσεις κατα των Τούρκων (Αττική,
Ωρωπός). Διορίστηκε φρούραρχος του Ναυπλίου για ένα
διάστημα επί Καποδίστρια. Διετέλεσε μέλος (1833 – 1835)
της Αντιβασιλείας του Όθωνα.
16. Γενική Εφημερίς της Ελλάδος.Η κυβερνητική εφημερίδα
(Οκτώβριος 1825 – Μάρτιος 1932), προδρομικό έντυπο
της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως.
17. Φ. Κόντογλου, Ταξίδια (Τ’ Ανάπλι), έκδοση «ΑΣΤΗΡ» 1981.
18. Λουδοβίκος Ρος (Ludwig Ross, 1806 – 1859). Γερμανός
αρχαιολόγος, από τους θεμελιωτές της αρχαιολογικής
έρευνας στην Ελλάδα. Ήρθε στη χώρα μας το 1832.
Διετέλεσε γενικός έφορος αρχαιοτήτων, πραγματοποίησε
ανασκαφές στην Πελοπόννησο, στα νησιά του Αιγαίου και
στην Αθήνα (1833 – 1836), και διορίστηκε πρώτος καθηγητής
Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1837 – 1844).
19. Ο Καποδίστριας μπορεί να θεωρηθεί ο κύριος δημιουργός
του κλασικισμού στο Ναύπλιο. Με σύσταση του Χάιντεκ
(Heideck) (21)καλεί στο Ναύπλιο να εργαστούν τους «δύο
νέους αρχιτέκτονες Κλεάνθη και Σχυτάρτο». {«Τω συνταγματάρχη
Κ. Εϊδάκω εις Ρώμην, Ναυπλίω 13 Μαρτίου 1830. Οι δύο νέοι
αρχιτέκτονες Κλεάνθης και Σχυτάρτος ενεχείρησάν μου το από
Ρώμης φίλον γράμμα σας... Οι δύο νέοι αρχιτέκτονες
εβάλθησαν ήδη εις έργον και πάντως φανήσονται άξιοι της
υπολήψεώς σας». Επιστολαί Καποδίστρια, εκδοθείσαι παρά
Ε. Α. Βετάν (μετάφρασις Μ. Σχινά, Αθήνησι 1841, τομ. III, 372).
Σέμνη Καρούζου, Το Ναύπλιο, έκδοση Εμπορ. Τράπεζας, 1979,
σελ. 69-70.
Με το θάνατο του Καποδίστρια σταμάτησαν τα μεγάλα σχέδια
για το Ναύπλιο. Η αυλή του Όθωνα ερωτοτροπούσε από την
αρχή με την ιδέα της Αθήνας. Όπου βέβαια θα εγκατασταθούν
(Νοέμβριος 1831) και θα εργαστούν και οι δύο νέοι αρχιτέκτονες
και πολεοδόμοι, ο Σταμάτιος Κλεάνθης (20) και ο αχώριστος
φίλος και συμφοιτητής του από το Μπρεσλάου, ο Έντουαρντ
Σάουμπερτ.
20. Σταμάτιος Κλεάνθης (1802 – 1862). Αρχιτέκτονας και πολεοδόμος.
Σπούδασε αρχιτεκτονική στη Λειψία και το Βερολίνο. Επέστρεψε
στην Ελλάδα το 1830 μαζί με τον συμφοιτητή του Σάουμπερτ
(Eduard Schaubert, 1804 – 1860). Ο Ιωάννης Καποδίστριας τους
προσέλαβε μετά από σύσταση του Χάιντεκ και τους διόρισε
«αρχιτέκτονες της Κυβερνήσεως» με έργο τον σχεδιασμό
δημοσίων κτηρίων. Μετά από σύντομο όμως διάστημα παραιτήθηκαν
και εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, όπου και σταδοδρόμησαν κατά
την οθωνική περίοδο. Το 1833 με ανάθεση της αντιβασιλείας
εκπόνησαν το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο της Αθήνας το οποίο
όμως ποτέ δεν εφαρμόστηκε γιατί απαιτούσε εκτεταμένες
απαλλοτριώσεις και κρίθηκε πολυδάπανο.
Στον Σταμάτιο Κλεάνθη οφείλονται μερικά από τα λαμπρότερα
κτήρια που κόσμησαν την Αθήνα κατα την περίοδο αυτή.
21. Karl Gustav Heideck (1788 – 1861). Βαυαρός στρατιωτικός.
Ήρθε στην Ελλάδα το 1826 μαζί με άλλους φιλέλληνες και
έλαβε μέρος σε επιχειρήσεις κατα των Τούρκων (Αττική,
Ωρωπός). Διορίστηκε φρούραρχος του Ναυπλίου για ένα
διάστημα επί Καποδίστρια. Διετέλεσε μέλος (1833 – 1835)
της Αντιβασιλείας του Όθωνα.
Εικόνες (από επάνω προς τα κάτω):
1. Ανακήρυξη της Εθνικής Ανεξαρτησίας από το Συμμαχικό
Στόλο. Ναύπλιο 7 Ιανουαρίου 1828. Λάδι (Μουσείο
Μπενάκη, Αθήνα).
2. Ο Σταϊκόπουλος κυριεύει το Παλαμήδι.
Peter von Hess, επιχρωματισμένη λιθογραφία.
3. Ιωάννης Καποδίστριας. Πίνακας Διονυσίου Τσόκου.
4. Γενική Εφημερίς της Ελλάδος.
5. Ο Γερμανός αρχαιολόγος Ludwig Ross (1806-1859)
6. Το «Παλατάκι» του Καποδίστρια, υδατογραφία του A. Marc
(ψευδώνυμο του Nicolas Marcovitch?).
7. Το «Παλατάκι» του Καποδίστρια (σκίτσο Α. Κοντόπουλου,
από παλιά φωτογραφία).
8. Ναύπλιο. Το παλαιό Τελωνείο.
9. Σταμάτιος Κλεάνθης, αρχιτέκτονας-πολεοδόμος (1802-1862).
10. Αθήνα. Το Παλαιό Πανεπιστήμιο (Οικία Κλεάνθη-Σάουμπερτ,
Οδός Θόλου, Πλάκα). Φιλοξένησε το πρώτο Πανεπιστήμιο
από το 1837 έως το 1841. Από το 1987 στεγάζεται στο κτήριο
το Μουσείο Ιστορίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.
11. Αθήνα. Το Βυζαντινό Μουσείο (Μέγαρο της Δούκισσας
της Πλακεντίας, Villa Ilissia). Έργο του Κλεάνθη.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου